خلاصة:
شواهد علمی در سطوح منطقهای و بین المللی نشان میدهد که وضعیت محیط زیست در جهان رو به وخامت گذاشته است.این امر نگرانیهای جامعه جهانی در خصوص روند فزاینده معضلات زیست محیطی را سبب شده است.نظام جهانی و ملل متحد برای حل این معضل مؤسسات و سازمانهای تخصصی مرتبط با محیط زیست را بنا نهادند و بسیاری از ساختارهای پیشین نیز مسئله محیط زیست را در دستور کار خود قرار دادند.لیکن نه تنها خود با چالشهایی در زمینه عدم هماهنگی و انسجام در سیاستگذاری،اقدامات و صرف هزینههای مورد نیاز روبرو شدهاند بلکه کشورها را نیز از حیث مشارکت در توافقنامههای زیست محیطی چند جانبه و یایبندی و اجرا دچار مشکل کرده اند.ارکان حاکم بر این سازمانها مصرند ناهنجارها و معیارهای خاص خود را در موضوع موردنظر توسعه داده و از ابزار حقوقی آن نیز حمایت کنند.مقاله حاضر،با مروری بر چالشهای موجود در نظام زیست محیطی در سطح بین الملل،وجود مقابله با چالشها را از دیدگاه سازمان ملل و بلوکهای مذاکراتی مطرح میکند و نیاز و اهمیت اصلاح در ساختار زیست محیطی سازمان ملل را نمایان میسازد.این مقاله همچنین با طرح مباحثی چون ترتیبات ساختاری موجود در نظام ملل متحد،ضعف ساختار زیست محیطی ملل متحد و چالشهای پیش روی آن و ضرورت بازنگری در ساختار بخش محیط زیست سازمان ملل در نهایت به ارائه پیشنهادات ملی و بین المللی و لزوم حضور و نقش فعال ج.ا.ایران در سرنوشت نهادهای بین المللی زیست محیطی در کنار سایر کشورهای در حال توسعه به جهت تامین منافع ملی و گروهی خود،میپردازد.
ملخص الجهاز:
"این معضل موانعی بسیار جدی برای کشورها از حیث مشارکت مؤثر در روندهای زیست محیطی چند جانبه،پایبندی به آنها و اجرای مؤثر ابزار و سازوکارهای حقوقی و به ویژه بکارگیری آنها در سطح ملی به وجود آورده است؛ کثرت قوانین و ضرورت گزارشدهی که با ازدیاد موافقتنامههای زیست محیطی بین المللی همراه شده است،سب گردیده تا کشورهای در حال توسعه امکان ایجاد ظرفیت لازم برای پایبندی و اجرای این موافقتنامهها را نداشته باشند؛ UNEP به عنوان ارگان اصلی زیست محیطی ملل متحد از حمایت کافی و جامع و هماهنگی با سایر نهادهای ذیربط برخوردار نبوده و عدم همکاریها و تعاملات بین بخشی منجر به ناکارآمدی در سیاستگزاریها در بخش محیط زیست شده است؛ علیرغم تلاشها در ایجاد گروه مدیریت محیط زیست (EMG) در ساماندهی نظام محیط زیست جهانی،این گروه به امکانات بالقوه و بالفعل در زمینه محیط زیست دست نیافته است.
در این جلسه نیز محورهای مورد بحث هیئتها در خصوص تحول ساختاری این بخش از سازمان ملل متحد شامل موارد ذیل مورد بحث و بررسی قرار گرفت: 1)ارتقای هماهنگی 2)بهبود سیاستها و راهکارها 3)تقویت علمی،افزایش ارزیابی فعالیتها و همکاری در این خصوص 4)پایبندی بیشتر به معاهدات زیست محیطی 5)تلفیق بهتر فعالیتهای زیست محیطی در فرایند توسعه پایدار به ویژه در سطوح عملیاتی از جمله از طریق ظریفیتسازی چنانکه مشهود است،بسیاری از نمایندگان کشورها بر نیاز به هماهنگی بهتر توافقات (6)."