خلاصة:
«جهانیشدن» به عنوان یک فرایند، تحول نسبتا عمیق و پهن دامنه تقریبا همه ساحتهای
زندگی بشر را در معرض تغییر قرار داده است. از این میان، قلمرو فرهنگ به عنوان
اساسیترین، جامعترین و گستردهترین سرمایه اجتماعی، با انبوه مؤلفههای گوناگون
و متبوعش، احتمالا مهمترین عرصهای است که این تغییرات را به نمایش گذاشته است.
نحوه تعامل این فرایند با فرهنگها و خرده فرهنگهای موجود بشری و نتایج آتی آن،
آراء و دیدگاههای گوناگونی را در میان اندیشمندان علوم اجتماعی برانگیخته است.
یکسانسازی فرهنگی، تنوع و تکثر فرهنگی، شکلگیری ترکیب متوازنی از عناصر موجود و
عناصر ناشی از جهانیشدن یا بروز آشفتگی و اختلاط فرهنگی، وجوهی است که در این
زمینه قابل تأمل و توجه است.
نوشتار حاضر، ابتدا به بررسی دیدگاههای مختلف اندیشمندان و سپس، به مواضعی که در
چند دهه اخیر در اعلامیههای جهانی یونسکو، به عنوان برجستهترین سازمان بینالمللی
متولی امور فرهنگی، در این خصوص اتخاذ نموده، پرداخته است. در پایان نیز به
مجموعهای از اقدامات و سیاستهای متخذه دولت جمهوری اسلامی در گستره ملی، که در آن
به حمایت قاطع از ایده «تنوعگرایی فرهنگی» پرداخته شده، اشاره شده است.
ملخص الجهاز:
"یونسکو همچنین در جهت تحقق مندرجات اعلامیه «تنوع فرهنگی»، کشورهای عضو را به اتخاذ سیاستهای مناسب برای تحقق اهداف ذیل متعهد ساخته است: ـ تعمیق مباحثات بینالمللی درباره تنوع فرهنگی به ویژه با توجه به رابطه آن با توسعه و تأثیر آن بر سیاستگذاری در سطوح ملی و بینالمللی؛ ـ یافتن روشها و الگوهای مناسب همکاری برای حفظ و ترویج تنوع فرهنگی؛ ـ گسترش تبادل دانش و بهترین رویههای مربوط به کثرتگرایی فرهنگی به منظور تسهیل مشارکت افراد و گروههای دارای زمینههای فرهنگی گوناگون در جوامع متنوع؛ ـ تلاش برای درک و تشریع مفهوم حقوق فرهنگی به عنوان جزء لاینفک حقوق بشر؛ ـ پاسداری از میراث زبانی بشر و حمایت از حق بیان، آفرینش و اشاعه به بیشترین تعداد ممکن زبانها؛ ـ تشویق تنوع زبانی در کلیه سطوح آموزش ضمن محترم شمردن زبان مادری؛ ـ ارتقای سطح آگاهی عمومی نسبت به ارزش مثبت تنوع فرهنگی؛ ـ استفاده از شیوههای فرهنگی مناسب برای برقراری ارتباط و انتقال دانش؛ ـ ترویج آموزش انفورماتیک و کسب مهارت در فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی نوین؛ ـ ترویج تنوع زبانی در فضای رایانهای و تشویق دسترسی آزاد به کلیه اطلاعات حوزه عمومی از طریق شبکههای بینالمللی؛ ـ مبارزه با شکاف دیجیتالی از طریق ایجاد امکانات لازم برای کشورهای در حال توسعه؛ ـ تشویق تولید، حفظ و اشاعه مفاهیم متنوع در رسانهها و شبکههای اطلاعاتی جهانی؛ ـ حفظ و حمایت از میراث طبیعی و فرهنگی، به ویژه میراث فرهنگی معنوی و مقابله با قاچاق و انتقال غیرقانونی کالاها و خدمات فرهنگی؛ ـ تشویق روند تحرک و جابهجایی پدیدآورندگان، هنرمندان، پژوهشگران و روشنفکران و توسعه طرحهای تحقیقاتی بینالمللی؛ ـ تضمین حمایت از حق مؤلف و حقوق وابسته به آن؛ ـ مساعدت در تأسیس یا تقویت صنایع فرهنگی در کشورهای در حال توسعه و در حال گذار، همکاری برای گسترش ساختارها و مهارتهای لازم، ایجاد بازارهای محلی پویا و تسهیل حضور محصولات فرهنگی این کشورها در بازار جهانی و شبکههای توزیع بینالمللی؛ ـ گسترش سیاستهای فرهنگی؛ ـ مشارکت بخشهای متفاوت جامعه مدنی در تدوین سیاستهای عمومی که هدف آنها حفظ و ترویج تنوع فرهنگی است؛ ـ تصدیق مشارکت بخش خصوصی در تقویت تنوع فرهنگی و تشویق آن و کمک به برگزاری نشستهایی با هدف برقراری گفتوگو میان بخشهای دولتی و خصوصی."