ملخص الجهاز:
"در اواخر قرن دوم قمری به دستور هارون الرشید خلیفهء عباسی منطقهء کرج و قم از ایالت اصفهان جدا شده و به صورت نواحی مستقلی درمیآیند(ایرانشهر،ص 56)ابو نعیم در جلد اول (به تصویر صفحه مراجعه شود) نقشهء جبال؛برگرفته از سفرنامهء ابن حوقل(763 ق) ذکر تاریخ اصفهان عقیده دارد که کرج در زمان معتصم ساخته شده است.
از این گزارش استنباط میشود که در اوایل قرن چهارم قمری طول شهر کرج حدود شش کیلومتر بوده،سر راه تجاری همدان به اصفهان قرار داشته و دارای دو بازار بوده است.
همچنین از آنجا که شهر شازند در تنگهای قرار دارد که راه دسترسی به همدان و اصفهان است میتوان تصور کرد که استحکاماتی در این منطقه وجود داشته که به در و دربند معروف بوده است.
در اواخر دورهء سلجوقی یعنی حدود سالهای 055 قمری شهر کرج یکی از شهرهای درخور توجه ایالت جبال بوده است:راوندی در کتابش در شرح احوال قتلغ اینانج و جمال الدین ایآبه مینویسد:«...
گزارش فوق سند معتبری است که نشان میدهد اعتقاد برخی از مورخین مبنی بر ویرانی شهر کرج ابو دلف در جریان حملهء مغول درست نیست و این شهر در پایان دورهء ایلخانی یعنی سالهای 457 قمری هنوز وجود داشته است و آنقدر مهم بوده که در جملهء مستملکات یک پادشاه از آن نام برده شده است.
دانشمندان حالیهء عراق(اراک)گویند قریهء آستانه و چهار قریهء دیگر در موضع شهر موسوم به سهسوگ واقع شده است»گزارش فوق مؤید این نکته است که از قسمت شدن شهر بزرگ کرج ابو دلف شهرهای منفک از هم به وجود آمده که یکی از آنها هم موسوم به سهسوگ بوده است."