خلاصة:
نویسنده با استفاده از دو روش مطالعاتی پهنانگر و ژرفانگر به کاوشی پیرامون شکلگیری یک جامعهی متمدن بر روی جامعهی جاهلی عربستان صدر اسلام پرداخته است.وی که یک جامعهشناس است،طبعا نوع نگرش جامعهشناختی دارد،با این تفاوت که وی دین را به عنوان یک نهاد اجتماعی فرهنگی قوی،بیشتر از سایر عناصر مؤثر بر رشد تمدنی جامعه و تحول آن دانسته است.
وی عوامل و عناصر تحلیلگر اجتماعی،که به عنوان اهرم اصلی در تغییر اجتماعی مؤثر بودهاند،را در پنج محور بررسی مینماید؛فراخوان و فراخوانی،جنبش کار سیاسی،اصول اجتماعی اسلامی و بازتابهای تطبیقی آنها،مفهومهای اقتصادی و جنبش سازندگی و عمران و عوامل فرهنگی،اما پیش از ورود به اصل بحث،به بررسی اجمالی شبه جزیرهی عربستان در آن روزگار میپردازد.
با این حال،براساس طرح خاص خود،نقد این اثر را در دو بخش،پی گرفتهایم:نگاهی به موقعیت جامعه و رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله،و گذاری به فرایندهای نظام اسلامی در فازهای یاد شده.اما سبک کار نقد در این اثر به صورت مرحلهای است،بدین معنا که پس از هر مطلب متعرض آن میگردیم.
1)توجه به دو ویژگی سبب تثبیت،بقا و گسترش دین اسلام گردیدهاند، ویژگی درون دینی و انسانی(پیامبر صلی الله علیه و آله و مؤمنان).
2)اقتدا به پیامبر صلی الله علیه و آله و بزرگان سلف صدر اسلام،در هر عصری میتواند همان اعجازهای صدر اسلام را در جوامع اسلامی به منصهی ظهور برساند، مشروط به اینکه نغمههای شیطانی اختلاف،ذهن پاک مؤمنان را آلوده و منحرف نگرداند.
ملخص الجهاز:
"منظومهای امر بسیار مشکلی است،لذا برای فهم و درک میزان رنجی که پیامبر صلی الله علیه و آله در تحکیم و فرهنگ ساختن این دین برده است،توجه به بوتهی
این پیامبر صلی الله علیه و آله کسانی مورد اعتماد را برای تصدی امر قضاء به نواحی میفرستاد؛
نویسنده پس از مروری که بر دورهی چهل سالهی خلافت اسلامی دارد، ظاهرا به چالشی برخورد نموده است که آن را از عصر رسول الله صلی الله علیه و آله متمایز
است بر نویسنده بشود،بدین معنا که اگر خلیفه تعیین است«آیا پیامبر صلی الله علیه و آله از آن
شده در روش سیاسی پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است.
این روی میبینیم که پیامبر صلی الله علیه و آله تا زمانی که بهطور جدی از سوی مشرکان مکه و
مناسبی را اقتضا نموده است و لذا میبینیم بیت المال در عهد پیامبر صلی الله علیه و آله و ابو بکر با
نویسنده بحث نسبتا مفصلی در این مورد دارد و به روش پیامبر صلی الله علیه و آله در ارتباط با
است که مؤسس آن در نظر دارد و مدینهی پیامبر صلی الله علیه و آله نیز از این قاعده بیرون نبود.
البته قید عربی در اینجا بیمورد نیست،زیرا بحث در آن تحولی است که به وسیلهی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در جامعهی جاهلیتزدهی
نمودن این دین نزد عوام،همچنان بعد از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله هم ادامه داشت
آن بوده و پیامبر صلی الله علیه و آله به خاصان امت آموزش داده است و آنان به نسل بعد از"