خلاصة:
موضوع مهاجرتهای روستایی - شهری همواره مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی، جغرافیدانان و اقتصاددانان بوده است. مقاله حاضر نیز در پی یک مطالعه موردی از وضعیت مهاجرت روستایی در شهرستان زنجان تدوین شده است. نگرش ساختاری و توجه به توانها و محدودیتهای جغرافیایی ناحیه مورد مطالعه، دیدگاه غالب در این مقاله است. محدوده مطالعه نیز شامل شهرستان زنجان (بر اساس تقسیمات اداری تا سال1375 )بوده که اطلاعات مورد نیاز آن با استفاده از روش کتابخانهای و اسنادی، تهیه پرسشنامه و مطالعه میدانی حوزههای روستایی و محلههای مهاجر نشین شهر زنجان جمعآوری شده و از طریق پردازش پرسشنامهها و همچنین تحلیل مؤلفههای اصلی به نتیجه رسیده است .نتایج این تحقیق نشان میدهد که شهرستان زنجان طی دهههای 65-1355 و 75-1365 با مهاجرت شدید روستایی- شهری روبرو بوده که پیآمدهای منفی را در محیطهای روستایی و شهرها سبب شده است. همچنین، مهمترین علتهای مهاجرت روستایی در این شهرستان عبارت بودند از: کمبود آب و زمین، محرومیت و ضعف خدماتی، بیکاری و درآمد اندک . کلیدواژهها: مهاجرتهای روستایی، عوامل جغرافیایی، شهرستان زنجان
ملخص الجهاز:
"محدوده مطالعه نیز شامل شهرستان زنجان(براساس تقسیمات اداری تا سال 1375 )بوده که اطلاعات موردنیاز آن با استفاده از روش کتابخانهای و اسنادی،تهیه پرسشنامه و مطالعه میدانی حوزههای روستایی و محلههای مهاجرنشین شهر زنجان جمعآوری شده و از طریق پردازش پرسشنامهها و همچنین تحلیل مؤلفههای اصلی به نتیجه رسیده است.
اگرچه در مورد علتهای مهاجرت روستایی-شهری سؤالات مشخصی مطرح است که در این تحقیق نیز مدنظر بودهاند،اما سؤالات اصلی در این تحقیق خاص عبارت بودند از: 1-در محیطهای روستایی زنجان توان محیطی روستاها و ویژگیهای جغرافیایی آنها چه نقشی در مهاجرت روستاییان به شهرها داشته است؟ 2-آیا نزدیکی یا دوری به شهر مرکزی و بهرهمندی یا محرومیت از خدمات زیربنایی و رفاهی نقشی در مهاجرت روستاییان داشته است؟و بالاخره، 3-علل یا عوامل اصلی و بنیادی در مهاجرتهای روستایی زنجان که قابل تعمیم به سایر مناطق باشد کدامند؟ با توجه به پرسشهای مطرح شده،فرضیههایی به شرح زیر مدنظر است: 1-مهاجرتهای شدید روستایی عمدتا به دلیل ضعف بنیانهای محیط طبیعی و منابع تولید کشاورزی صورت میگیرد؛چراکه رشد جمعیت روستاها متناسب با توان تولیدی آنها نمیباشد.
نتیجه اینکه با تحقیق انجام شده در شهرستان زنجان،عامل دوری از مرکز شهری تأثیری در افزایش و یا کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها نداشته است و بنابراین،فرضیه سوم مطرح شده در طرح تحقیق،با واقعیت هماهنگی ندارد؛اما فرضیههای اول و دوم این تحقیق(ضعف منابع تولید روستایی و کمبود امکانات زیربنایی و رفاهی)به اثبات رسیده است."