خلاصة:
هراثر علمی با بالاترین درجه اعتبار،بینیاز از نقد نیستو این،مقام علمی نویسنده را خدشهدار نمیکند.کتاب علم الحدیث و درایة الحدیث،تألیف مرحوم استاد کاظم مدیر شانهچی در میان آثار حدیثی از جایگاه ویژهای برخوردار میباشد.این نوشتار،نگاهی دارد نقادانه به متن کتاب که حاصل آن،دستیابی نویسنده به مواردی است که طبق استدلالات وی با موازین حدیثی-تاریخی سازگاری ندارد.
No scholarly work، however highly creditable، is free from criticism، and this would not ruin the scholarly status of the author، either. The late Ustad Muḥsin Shānachī's ‘Ilm al-Ḥadīth wa Dirāyat al-Ḥadīth enjoys a special stand among the works on ḥadīth. This article takes a critical look at the above book، through which the writer has found certain instances which، according to his arguments، are not compatible with the historico-ḥadīth standards.
ملخص الجهاز:
2 2-در صفحه 83 کتاب آمده است: «پس از مالک عصر طلایی حدیث شروع میشود و در این عصر است که مجامع حدیث اهل سنت که در رأس آنها صحاح سته(شش گانه)است به وجود آمد».
4-در صفحه 15 کتاب در شرح کتاب صحیح مسلم آمده است: «و این سخن از شیخ حاکم،حافظ ابو علی نیشابوری نقل شده(به نقل نووی در اول شرح خود بر صحیح مسلم)که: «ما تحت ادیم الأرض اصح من کتاب مسلم»؛یعنی زیر سفرهء آسمان کتابی صحیحتر از صحیح مسلم نیست.
واضحترین دلیل در نقد این مطلب بیان خود استاد شانهچی در کتاب تاریخ حدیث خود میباشد که میگوید:«من لا یحضر برحسب تبویب مصنف ضمن چهار جلد و 665 باب تدوین شده است و مجموع احادیث آن بنا به قول بعضی از شارحین و همچنین محدث بحرانی 3695 حدیث است،ولی طبق شمارهگذاری دانشمند محترم آقای علی اکبر غفاری در چاپ تحقیقی ایشان 0295 حدیث است که شاید این اختلاف ناشی از تعداد مکررات و به حساب آوردن یا نیاوردن آنها باشد».
اگرچه با بیان حدیث(موثق)1 اینگونه فهمیده میشود که مراد مؤلف از این اختصار سند در مورد کتب حدیثی شیعه میباشد،اما در بین کتابهای حدیثی متأخران اهل سنت نیز که بیشتر مربوط به تهیه جوامعی از صحاح سته، جوامع فقهی اهل سنت،زوایدنویسی و تألیف کتابهای مستخرجات اجزاء، اطراف و تخریج است،2چنین شیوه اختصاری دیده نمیشود.
8-در صفحه 85 کتاب درایة الحدیث در تعریف حدیث مرفوع آمده است: «در مرفوع اصطلاح دیگری نیز معمول میباشد و آن حدیثی است که در آخر به معصوم اضافه و انتساب آید،چه سند حدیث مقطوع و مرسل باشد یا مسند».