خلاصة:
بنا به اعتقاد و باورهای قدیمی و مطابق احکام علم نجوم،برای انجام هرکاری جز کارهای عادی و روزانه،مراجعه به تقویم و یافتن طالع و وقت مناسب در بین مردم رایج بوده و هست.این باورها مبتنی بر علم نجوم قدیم بوده و بسیاری از آنها امروزه به صورت علمی ثابت شده است.شاعران هر عهدی با استفاده از این علم و باورها،در مضامین شعری خود تصاویر زیبایی آفریدهاند.این تصاویر علاوه بر نمایش ارزش و اعتبار هنری شاعر،بیانگر میزان علم و دانش وی در نجوم و رصد ستارگان بوده است. از جملهء این مضامین،بحث قران،مقابله،تربیع،تثلیث و تسدیس است و این مقاله کوشیده است تا این مضامین و نحوهء استفاده از آنها را در شعر حکیم نظامیگنجوی بررسی کند.
ملخص الجهاز:
"حال در بحث سعد بودن این تثلیث باید گفت:اول آنکه مشتری سعد اکبر است و نظرهای او همه سعد،دوم آنکه مشتری در تثلیث است و تثلیث هم سعد،سوم اینکه نظر تثلیثی راست که(به تصویر صفحه مراجعه شود) بیشتر مدنظر منجمین بوده است بر خانهء دیگر مشتری است و این نیز سعد خواهد بود.
تسدیس دیگری در این بیت وجود دارد که تسدیس مشتری از سرطان،خانهء شرف خود،از چپ با حوت،خانهء(به تصویر صفحه مراجعه شود) دیگرش،در 042 درجه یعنی چهار شصت درجه است و از راست با 021 درجه با همان خانه و این حالت،سعد در سعد است به دلیل سعد اکبر بودن مشتری و در تسدیس قرار گرفتن و نظر به خانهء دیگر خود کردن از چپ و راست.
نظامی در این بیت گوید: عطارد کرده ز اول خط جوزا سوی مریخ شیرافکن تماشا (نظامی 6731 ب:661) در این بیت هم عطارد در خانهء خود(جوزا)قرار گرفته است و ازاینرو سعد است و این علاوه بر سعادتی است که از نظر علم نجوم در اوست،و سیارهء(به تصویر صفحه مراجعه شود) مریخ با تمام نحسی که دارد چون در خانهء خود است (اسد)و نظر عطارد سعد بر اوست،نحسی خود را از دست داده و سعد شده،زیرا عطارد از جوزا به تسدیس چپ بر او نظر افکنده است، بنابراین زمانی مسعود برای به تخت نشستن خسرو است."