خلاصة:
سیمای پیامبر اعظم (ص) در بسیاری از آثار منثور و منظوم ادب فارسی به نحوی شایسته بازتاب یافته است که گویای علاقه مندی و دلباختگی نویسندگان آثار به آن حضرت است. کتاب کشف المحجوب یکی از متون های گران سنگ زبان فارسی در قرن پنجم، است. هجویری، پس از اشاره به آیه های قرآن، به سخن رسول (ص) و روش و منش آن بزرگوار استناد کرده است. نشان دادن برتری های پیامبر اعظم (ص) و تاکید بر مهربانی و محبت او و ضرورت معرفت بیشتر آن حضرت، هدف این مقاله است. بدین منظور، مباحثی چون مقایسه پیامبر اعظم (ص) با پیامبران دیگر مثل موسی و ابراهیم و داود (ع)، اخلاق و رفتار پیامبر به ویژه مهر و محبت و بخشندگی و بخشایندگی او، روحیه عبادی و عرفانی پیامبر مثل نماز و روزه و سرانجام خواب و بیداری پیامبر اعظم (ص) که در کشف المحجوب هجویری آمده، در این جستار بررسی شده است. حاصل این تحقیق نشان می دهد پیامبر اعظم (ص) مهربان و با محبت، بخشنده و کریم، کارگر و مشتاق در طاعت حق و محبوب و منظور حق تعالی بوده است
The great Prophet's figure is reflected deservingly in many of the prose and poetical Persian literary works showing how devoted the authors and the poets are to this dear character. "Kashf-ol-Mahjoob" is one of the great Persian literary masterpieces of the fifth century by Hojviri. He first points to the Quran's verses، and then he focuses on Prophet's words، his manner and attitude. The purpose of this article is revealing Prophet's superiorities، emphasizing on his kindness، affection and the necessity for gaining more knowledge about this dear character. For this purpose، Prophet Mohammad has been compared to other prophets such as Moses، Abraham، and David. Then Prophet Mohammad's morality and behavior، specially his passion and kindness، generosity، spirit for prayer and his mystical attitude in deeds such as prayer، fasting، sleep and wakening- all mentioned in Hojviri's book- are surveyed. The results show that Prophet Mohammad was very kind، affectionate، and generous and had a giving nature. He had a hard-working spirit and seeking and desiring to obey God and he was the person God loved.
ملخص الجهاز:
بدین منظور، مباحثی چون مقایسه پیامبر اعظم(ص) با پیامبران دیگر مثل موسی و ابراهیم و داود(ع)، اخلاق و رفتار پیامبر به ویژه مهر و محبت و بخشندگی و بخشایندگی او، روحیه عبادی و عرفانی پیامبر مثل نماز و روزه و سرانجام خواب و بیداری پیامبر اعظم(ص) که در کشفالمحجوب هجویری آمده، در این جستار بررسی شده است.
مقایسه با رویکرد به بحث تجلی حق در سنجشی که هجویری بین پیامبر اعظم(ص) و حضرت موسی(ع) آورده، میتوان به سه تفاوت دست یافت: الف) تعیین وقت راز و نیاز و گفت و گو با حق و پرسش و پاسخ در پیشگاه خداوند، چه از نوع شبانهاش (مسامره) و چه از نوع روزانهاش (محادثه)، در رفتار دو فرستاده حق متفاوت است؛ در پیوند با حضرت محمد(ص)، خداوند، مشتاق ملاقات با حبیب دردانه خود است.
به قول شیخ شبستری: تو را تا کوه هستی پیش باقی است جواب لفظ ارنی لن ترانی است (لاهیجی، 1383: 133) اما پیامبر اعظم(ص) که از وجود و هستی و خانه طبیعت خود و یا به تعبیر شیخ محمود شبستری از «خانه امهانی» بیرون آمده در مشاهده جمال و جلال حق فانی شده بود: برون آی از سرای ام هانی بگو مطلق حدیث من رئانی (همان:137) «اگر تایب باقی الصفه باشد، عقده اسرارش حل نگشته باشد و چون فانی الصفه باشد، ذکر صفت ورا درست نیاید، موسی ...
به نظر هجویری، علت اینکه خدای رحیم در قرآن کریم، فعل پیامبر اعظم(ص) را به خود نسبت میدهد و فعل پیامبری همچون داود(ع) را به خود این پیامبر، مقام استغراق و فنای پیامبر(ص) در حق و رسیدن و باقی شدن او به بقای حق است؛ زیرا پیامبر اکرم به جایی میرسد که همه، خدا است.