خلاصة:
انگلیسیها پس از چیره شدن بر هندوستان،کوشیدند سرزمینهای اطراف این شبه قاره را به عنوان«مناطق حایل»از قلمرو کشورهای همسایه جدا سازند.از سوی دیگر افزایش تدریجی قدرت دولت مرکزی ایران در سرزمینهای شرقی کشور موجب واکنش و حساسیت انگلیسیها شده بود.برای پایان دادن به نگرانیهای انگلیسیها که گمان میکردند از این نواحی خطرهایی متوجهء هندوستان است،تصمیم گرفته شد کمیسیونی برای تعیین حدود مرزی تشکیل شود.در این کمیسیون میرزا معصوم خان انصاری نمایندهء ایران بود. بررسی نامههای میرزا معصوم خان به کارگزاران وزارت امور خارجهء ایران در آن دوره نشان میدهد که این مأمور سیاسی همهء توان خود را برای حفظ منافع ایران به کار گرفت و با دوراندیشی و کاردانی سیاسی متوجه اهداف انگلیسیها در این ناحیه شد.وی با وجود کارشکنی مأموران دولت انگلیس و ضعف حمایتهای داخلی،توانست مأموریت خود را با درستی و دقت به انجام برساند،اما دولتمردان آن دوره حاصل کوششها و یافتههای او را در حفظ منافع ایران،به کار نگرفتند
ملخص الجهاز:
"در این کمیسیون میرزا معصوم خان انصاری نمایندهء ایران بود.
دولت ایران نیز میرزا معصوم خان انصاری را به عنوان رئیس کمیسیون مرزی انتخاب کرد
چنانکه میرزا معصوم خان در گزارش خود آورده بود،هدف گلد اسمیت این بود که مأمور
میرزا معصوم خان را سندی برای حاکمیت دولت کلات بر این نواحی قرار دهد.
گلداسمیت در ادامه پیشنهاد کرده بود که میرزا علی اشرف خان،نقشهبردار دولت ایران، بهتر است در خاک متصرف دولت ایران بماند تا هرگاه کاپیتان لاوت کشیدن نقشهء نواحی مورد
میرزا معصوم خان به آن مناطق بروند،16اما از آنجا که نمایندهء ایران،گواتر و کیج را متعلق به ایران میدانست و از پذیرش پیشین به عنوان نقطهء مرزی خودداری میکرد،از پذیرش درخواست
نمایندهء انگلیس به میرزا معصوم خان اعلام کرده بود که اگر مایل باشد با او در گواتر دیدار
از سوی دیگر میرزا معصوم خان در نامهای محرمانه،کارهای گلد اسمیت را در گواتر به
شدن این نواحی با وزارت امور خارجهء ایران مکاتبه نماید،زیرا میرزا معصوم خان همچنان بر
زمان تشکیل کمیسیون مرزی وجود داشت،به گلد اسمیت و میرزا معصوم خان دستور داده شد
کوششهای میرزا معصوم خان برای اثبات تعلق کیج و مند به دولت ایران به جایی نرسید
و میرزا سعید خان به او نوشت که نظر شاه بر این است به سرزمینهایی که در تصرف دولت ایران
دولت ایران در اوت 1871/جمادی الآخر 1288 پذیرفت که نقشه و یافتههای یک جانبهء گلد اسمیت مبنای صدور رأی نهایی قرار گیرد و این در حالی بود که یک هفته پیش از آن در"