خلاصة:
بزهدیده واقعیتی است که دستکم از دو منظر میتوان بدان نگریست.از نظرگاه نخست،برخی از بزهدیدگان از پایگاه بالاتری در فضای جرم و بزهدیدگی برخودارند و تجربه بزهدیدگیشان را نسبت به دیگر بزهدیدگان باید جدیتر گرفت.در این مفهوم،بزهدیده پدیدهای اجتماعی است که مراتب و کلیشههای قدرت در جامعه را بازتاب میدهد.از نظرگاه دوم، بزهدیدگان نقش مهمی در به حرکت درآوردن چرخهای فرایند عدالت جنائی ایفا میکنند و ازاینرو،باید در مورد جایگاه آنان در نظام عدالت جنائی بازاندیشی کرد.از این نظرگاه،حرکتهایی برای افزایش مشارکت بزهدیدگان در مراحل فرایند جنائی و توانمند ساختن آنان برای احقاق حقوق خود به چشم میخورند.این مقاله تلاش میکند تا از این دو منظر،ضمن نمایاندن ویژگیهای یک عدالت جنائی بزهدیدهمدار،درنتیچه،وضعیت موجود و دورنمای نظام عدالت جنائی ایران را در این زمینه ترسیم کند.
ملخص الجهاز:
"در مراحل فرایند جنائی و توانمند ساختن آنان برای احقاق حقوق خود به
ماده 2 قانون مجازات اسلامی یادآور تعریف ساده جرم در حقوق کیفری است:
را نخست بر پایه تعریف حقوقی جرم مطالعه میکند(جرمهای متداول:مانند
هم در گرو یک سیاست جنائی قضائی سنجیده برای اجرای آن قوانین است.
آنان با نظام عدالت جنائی)در این چهارچوب بررسی خواهد شد که باتوجه به
مطالعه قربانیان جرم(بزهدیدگان)محدود است(یا باید باشد)یا باتوجه به
یکی دیگر از دشواریهای پیمایشهای بزهدیدگی این است که با تمرکز بر
بزهدیده در همه این موارد ممکن است پیچیده و مهم باشد.
میان،نظام عدالت جنائی نیز ممکن است به جای آنکه به نیازهای بزهدیدگان
بدینسان،اثر مفی جرم بر بزهدیده(یا همان بزهدیدگی)ممکن است با
از بزهدیدگان اطلاعات کمی درباره فرایند عدالت جنائی(برای نمونه درباره
از جرمها(مانند جرمهای برخاسته از نفرت)48،گستره زیانها ممکن است از بزهدیده اصلی فراتر رفته و دامنگیر بزهدیدگان نامستقیم نیز بشود.
دارد،باید پرسید که نظام عدالت جنائی برای پیشگیری از رخداد این قربانی
در این نظام باید بهرهمند باشند؟ب)به سوی یک عدالت جنائی بزهدیدهمدار
میتوان بهمنزله یکی از حقوق بزهدیده در عدالت جنائی یاد کرد،از نظر شکلی،
قرار بگیرند،نظام عدالت جنائی بزهدیدهمدار نیز این توانایی را دارد که راه را
همسویی سیاست جنائی تقنینی و قضائی در این زمینه برای حمایت هرچه
باید یکی از دو رکن اصلی حقوق بزهدیده در نظام عدالت جنائی باشد.
بزهدیدگان خاص نیز در نظر گرفت،در دستور کار خود قرار داده است.
در حمایت از بزهدیدگان و افراد در معرض بزهدیدگی»را بهمنزله یکی دیگر از زیرمجموعههای هدفهای اختصاصی و عینی توسعه قضائی در نظر گرفته"