خلاصة:
علت وجودی کشور مفهومی حساس و احیاء شده در جغرافیای سیاسی است.با وجود پیشینه
نظریهای گرانقدر و پر سابقه در این زمینه که به اغلب احتمال از فر در یک راتزل
آغاز شده است، این مفهوم تا آنجا که به مطالعات موردی و مصداقی مربوط میشود، ضعیف
و کم مقدار است.در این پژوهش در راستای غذا بخشیدن به این مفهوم، با مطالعه موردی، تلاش شده است
تا ریشه و منشأ تکوین و بویژه تداوم بقای ملی دولت-کشور ایران بررسی شود.پاسخ به پرسش علت موجودیت ایران جدید، یعنی دولت-کشوری با عمری پانصد ساله و
بویژه دلیل استمرار بقای آن با وجود تهدیدهای متراکم و گوناگون، بنای اصلی این
تحقیق است.
ملخص الجهاز:
"ملت ایران، حدود یک پنجم این پنج سده را در جنگ یا دفاع گذرانده است [11] و در حالی که بارها پس از تغییر هر سلسله حکومتی، ایران به عنوان یک دولت و ملت متحد، به نظر در آستانه سقوط و از هم پاشیدگی قرار گرفته، در واقع با وجود فراز و نشیبها و رویدادهای به شدت خرد کننده، همچنان به حیات متحدانه ملی خود ادامه داده است.
راز و رمز این استمرار و پایداری تاریخی چیست؟ 2-3-1-زبان و وحدت ملی ایران بدون شک، داشتن زبان مشترک ملی و همگنی قومی که به ظاهر اساس و پایه اصلی تکوین دولت-ملت است، نمیتواند پاسخی قانع کننده برای پرسش علت محوری موجودیت و دوام متحدانه ایران در پانصد سال اخیر باشد.
در حالی که ایران قرنهاست به حیات مستقلانه خود ادامه داده و هم اکنون نیز به اعتبار ملاکهای شناخته شده ثابت و پایداری ملی از موقعیت خوبی در جهان برخوردار است حفظ و استمرار یکپارچگی ملی و آرامش نسبی تاریخی، با وجود دیرینگی و گسترده عظیم سرزمین، همنگی اندک قومی، ناحیه گرایی بسیار گسترده و رکوردداری از نظر تعداد همسایه در جهان [14] ، بویژه وجود کانونهای 56 گانه بحران در فضای پیرامونی [14] ، هجومهای مکرر بیگانگان از جهتهای مختلف جغرافیایی، در عین حفظ نسبی وحدت سرزمینی، در نتاقض آشکار با منطق مذکور، یعنی زبان به عنوان محور تشکیل ملیت است.
گرچه دست یازی صفویه به مذهب برای پیوند قومها و تشکیل حکومت و دولت فراگیر در ایران، داهیانه بود، این تدبیر در ابعاد گوناگون پیش و پس از صفویه نیز مدنظر بوده است، چنانچه برایان ترنر ضمن تأکید بر نقش دین در شکل گیری دولت-ملت، معتقد است که برخی ملتها در واقع«دولت-ملت-کلیسا»هستند و ایران از جمله این کشورهاست."