خلاصة:
در پهنه مناطق خشک ایران،تودههای بزرگی از ماسههای بادی در نقاط مختلفی متراکم شدهاند.این تودههای ماسهای در اصطلاح محلی«ریگ»نامیده میشوند.مطالعاتی که توسط محققین تاکنون انجام شده است،دو عامل اصلی،شامل جهت وزش باد غالب و نیز عامل توپوگرافی و بادپناهی ناهمواریها را علل اصلی استقرار این تودههای ماسهای میدانند؛اما با استناد به فرضیه تحقیق،سلولهای کمفشار محلی در طول دوره گرم سال،عامل اصلی یا مهمترین عامل تمرکز و استقرار این تودههای ماسهای میباشند.محدود مورد مطالعه،مجموعه ماسهای نبندریگ کاشان،واقع در چاله مسیله و در جنوب دریاچه نمک میباشد.متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق،شامل ویژگیهای باد منطقه،قطر ذرات رسوب و مورفولوژی تپههای ماسهای میباشد.روش تحقیق،مبتنی بر یک روش تحلیلی است.در این روش،بین متغیرهای سهگانه،از طریق روش حضور و اختلاف،همزمان ارتباط برقرار گردیده است. ابزار تحقیق،نقشههای توپوگرافی و عکسهای هوایی بوده و تکنیک کار،مقایسه دادههای میدانی،آمار روزانه باد و دانهسنجی ذرات ماسه بوده است.نتایج نشان میدهد که یک سلول کمفشار محلی، درست در جنوب دریاچه مسیله در طول دوره گرم سال حاکمیت پیدا میکند.به همین سبب،راستای وزش بادها در تمامی چاله مسیله نسبت به این نقطه حالت همگرا دارد و بالتبع حرکت همگرای ماسههای روان موجب استقرار مجموعه ماسهای بندریگ در موقعیت کنونی شده است.بهترین شاهد این مسأله،انطباق مورفولوژی تپههای ماسهای در راستای خطوط گرادیان فشار نسبت به نقطه مرکزی میباشد.
ملخص الجهاز:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) نقشه 1 پراکندگی ریگزارهای مهم ایران[1] در مطالعاتی که توسط برخی از محققین انجام شده است دوعامل اصلی،یکی جهت وزش باد غالب منطقه و دیگری مانع توپوگرافی به عنوان دو عامل اصلی یا به عبارتی تنها عوامل استقرار این تودههای ماسهای ذکر شدهاند[1؛ص 1؛3؛4،ص.
تعداد دیگری از ریگهای (به تصویر صفحه مراجعه شود) نقشه 3 موقعیت سلول کمفشار بر روی ریگ لوت[7] حرکت ذرات ماسه تحت تأثیر باد غالب شمالغربی،ذرات ماسه و سیلت را از سطح لوت و نیز مخروط افکنهها و یاردانگهای شمالی و غربی لوت به سمت جنوب حمل نموده،تحت تأثیر باد غالب جنوبغربی در محل کنونی ریگ در حاشیه جنوبشرقی انباشته نموده است.
6-نتیجهگیری برای به دست آمدن نتیجه،آمار باد روزانه ایستگاه کاشان و نیز مورفولوژی تپههای ماسهای که از طریق مشاهده مستقیم در روی زمین و مشاهده غیرمستقیم از طریق عکسهای هوایی و ماهوارهای و همچنین دانهسنجی ذرات ماسه در پیرامون بندریگ به دست آمده است مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفته و سپس بین این 3 متغیر اصلی،از طریق روش تحلیلی، ارتباط برقرار گردیده است.
نتایج به دست آمده عبارتند است از: الف)در تمرکز ماسههای بادی و تشکیل مجموعه ماسهای بندریگ و حتی رشتههای ماسهای امتداد جنوبی آن،عوارض کوهستانی و توپوگرافی منطقه عموما نقش بادپناهی و تثبیتکننده نداشتهاند،بلکه حاکمیت یک سلول کمفشار محلی در جنوب دریاچه مسیله (دریاچه نمک)و حالت همگرای وزش بادها نسبت به این نقطه،موجب تمرکز این توده ماسهای شده است."