خلاصة:
آینه از نمادهای ریشهدار در ادبیات جهان است.در زبان سقراط، هنر آینهای است که جهان عینی را منعکس میکند. در طول تاریخ نیز آینه در زبان هنر این خاصیت را داشته است، در مقالة حاضر حضور نمادین آینه از دیرزمان تا شعر مولانا بررسی میشود. بخشی از سخن نیز درباره چنگ، آن ساز معروف است و از نقش همپایه آینه و چنگ هم در جای خود و در پایان مقاله سخن گفته شده است.
Mirror is a well- known symbol with deep roots in the world of literature. In Socrates' art، mirror reflects the real world. This distinctive feature of mirror has prevailed through history. This article attempts to trace and scrutinize the symbolic presence of mirror up to Rumi's age. Our discussion incorporatates a subsection on chang، the famous musical instrument، and closes with a hint on the equal and associating role of mirror and chang in Rumi's language.
ملخص الجهاز:
"گرچه تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد این تصویر خیال در قرنهای اول رایج نبوده است،اما در قوت القلوب و احیاء العلوم آمده است،و بعدها سنایی مفصلا در حدیقۀ الحقیقه با رمز«آینه»بازی میکند و صفت واقعنمایی قلب عارف را(به اعتبار انعکاس وقایع و امور دنیوی در آن)و صفت فراواقعنمایی قلب عارف(را به اعتبار تجلی مشاهدات غیبی در آن)شرح میدهد: {Sسوی حق شاهراه نفس و نفس#آینهی دل زدودن آمد و بسS} {Sآینهی دل ز زنگ کفر و نفاق#نشود روشن از خلاف و شقاق# صیقل آینه یقین شماست#چیست محض صفای دین شماستS} آینۀ دل،همان ذهنیت و قوۀ تخیل است که رمانتیکها برای دستیابی به آن تلاش میکردند.
آیینه کلی یا کلنما از محدودۀ اجزا و اعداد وارهیده،پهنای ازل و ابد در آن قابل تجلی است، دریایی که جامع همۀ جویهای خرد است و سیمای جان(عالم ماده یا شکل روح عالم به تعبیر شلی)و نیز سیمای جان آدم(مؤمن)در آن آشکار است: {Sآینهی آهن برای پوستهاست#آینهی سیمای جان سنگی بهاست# آینهی جان نیست الا روی یار#روی آن یاری که باشد زان دیار# گفتم ای دل آینهی کلی بجو#رو به دریا کار برناید به جو# آینهی کلی تو را دیدم ابد#دیدم اندر چشم تو من نقش خودS} دفتر دوم،بیتهای 95-96-97 و 100 قلب و وجود انسان کامل جامع اسما و صفات الهی است و چون آینهای اسما و صفات را باز میتاباند: {Sپس خلیفه ساخت صاحب سینهای#تا بود شاهیش را آیینهایS} دفتر ششم،بیت 2153 مرتبۀ این دل به قدری بلند است که سبب پیدایش دو عالم میشود."