خلاصة:
در پارهای از دانشهای دینی، قرنهاست به شدت دچار رکود و رکون هستیم و جز تکرار
هزار بارة میراث پدران معنویمان هیچ از ما سر نمیزند.
با توجه به خطورت امر اجتهاد و ضرورت تحول در علوم دین، بازشناسی و مواجهه با عوامل
رکود این رشته از اهمیت فراوانی برخوردار میشود.
کاربردیترین تقسیم موانع، تفکیک آن به برونی و درونی، آفاقی و انفسی است؛ عوامل
بازدارندهای که معطوف به بیرون وجود محققان و اصحاب علوم دین است، آفاقی نامیده
میشود و عواملی را که به نحو درونی ارباب علم دین را از تولید علمی بازداشته،
انفسی مینامیم. در این مقال موانع فوق به طرز منطقی تقسیم و انواع هر قسم تعریف
شده است سپس برخی انواع مورد بررسی قرار گرفته است؛ موانع نواندیشی در دوازده گروه
به شرح زیر شرح شده است:
الف) موانع انفسی (شخصیتی)
1ـ موانع منشی،2ـ موانع روانی، 3ـ موانع تدبیری
ب) موانع انفسی (معرفتی)
4ـ موانع بینشی و فلسفی، 5ـ موانع معرفتشناختی، 6ـ موانع رویکرد ـ دینشناسی،
7ـموانع روشگانی
ج) موانع آفاقی (برونی)
8ـ موانع اخلاقی، 9ـ موانع فرهنگی، 10ـ موانع تاریخی، 11ـ موانع اجتماعی،
12ـ موانع مدیریتی
مراد از موانع در این مقاله، هرگونه عامل سلبی و ایجابی است که سبب رکود و فتور
نوآوری علمی گشته و از باب تسامح، به «عدم مقتضی» نیز مانع اطلاق شده است.
For many centuries، we are suffering from a deep recession and stagnation in some fields of reli¬gious studies. All what is done is the repeated reiteration of our ancestors’ intellectual legacies.
In view of the dynamism of ijtehad and the need for bringing changes in religious studies، a reconsideration of and confrontation with the causes of stagnation in the field of jurisprudence seems to be obligatory.
A popular applied classification of these barriers is to classify them as internal and external، indigenous and exogenous، barriers. The barriers that originate from external factors are exogenous barriers and those that obstruct the way of the religious researchers and experts are called indigenous barriers. Based on logical crite¬ria the paper classifies and defines these barriers and scrutinizes some types in detail. The barriers to religious innovations are classified into twelve groups as under:
1)Indigenous (personal) barriers:
2) Moral barrier، 3) mental barrier 4) prudential barrier
b) Indigenous (cognitive) barriers;
4) Philosophical barrier، 5) epistemological barrier، 6) theoretical barrier، 7) methodological barrier، 8) ethical barrier 9) cultural barrier 10) historical barrier 11) social barrier، 12) manage¬rial barrier
By barrier، in this paper، we mean all positive and negative factors that result in stagnation and recession in scientific contributions and innovations.
ملخص الجهاز:
"تحلیل وضعیت کنونی علوم دین: در پارهای از رشتهها و دانشهای دینی مانند فلسفه و کلام، قرنهاست به شدت دچار رکود و رکون هستیم و جز تکرار هزار بارة میراث پدران معنویمان هیچ از ما سر نمیزند، کلام ما بعد از خواجه نصیرالدین طوسی یک دوران رکود طولانی را پشت سر گذاشته است کما اینکه پس از ملاصدرا تحرک و تحول چشمگیری در فلسفه اسلامی به چشم نمیخورد ولی اخیرا در حوزة مباحث بینشی در معرض یک تحول جدی قرار گرفتهایم و با ظهور علامه طباطبایی تحول در فلسفه ما آغاز شد و اصلاحات و ابداعاتی در ساختار، رویکرد و مباحث فلسفی رخ داد که من از آن به «مکتب نوصدرایی» تعبیر میکنم و با ظهور استاد شهید مطهری هم در حوزة علم کلام تحولی خاص آغاز شد که از آن نیز میتوان به کلام نو شیعی ایرانی یاد کرد، کلام «جامعنگر معطوف به حیات اجتماعی»؛ استاد طرح تازهای را در زمینه این دانش درانداخت؛ هر چند استاد شهید فیلسوف بود؛ اما اندیشههای فلسفی را در خدمت عقاید دینی به کار گرفت و در حقیقت او یک «متکلم ـ فیلسوف» اجتماعی بود و این جامعیت و مختصات علمی فکری، به او امکان تأسیس کلامی را با همین ویژگیها داد؛ و این حقیقت را میتوان با اندک تأملی در آثار بر جای مانده و محاضرات علمی استاد دریافت."