خلاصة:
آثار هنری،بویژه ادبیات و شعر،نتیجهء شناخت و تجربههای ذهنی و عینی هنرمندی است که در پیوند با تخیل و احساس خلق میشود؛البته شعر با زبانی آهنگین و شکلی مناسب ارائه میگردد. بدیهی است آثار ادبی با توه به شرایط اجتماعی و در تعامل با آن خلق میشود و نیز بر حیات اجتماعی اثر میگذارد.در این مقاله سعی شده است به نقد اجتماعی،رابطهء اجتماع و ادبیات،به صورت عام،و شعر،به صورت خاص،بپردازیم و مروری بر شعر اجتماعی داشته باشیم.
ملخص الجهاز:
شعر،نقد و شعر اجتماعی زین العابدین درگاهی* چکیده آثار هنری،بویژه ادبیات و شعر،نتیجهء شناخت و تجربههای ذهنی و عینی هنرمندی است که در پیوند با تخیّل و احساس خلق میشود؛البته شعر با زبانی آهنگین و شکلی مناسب ارائه میگردد.
در این مقاله سعی شده است به نقد اجتماعی،رابطهء اجتماع و ادبیات،به صورت عام،و شعر،به صورت خاص،بپردازیم و مروری بر شعر اجتماعی داشته باشیم.
به هر روی،خلق آثار از یک سو ریشه در فردی دارد که خالق اثر است،و از سوی دیگر همین فرد در اجتماع زندگی میکند و در آن میبالد و متأثّر از آن است.
هدف شعر،ایجاد ساختی زیباشناسانه است؛باوجوداین،فایدهمندی آن مانعی برای ایجاد لذّت به وجود نمیآورد و این اساس شعر اجتماعی است(شکارسری،7831:92-03).
سودمندی ادبیات در این است که اندیشههای متعدّدی را در خود جای داده که در حیات اجتماعی مؤثّر است.
در نقد اجتماعی، مسائل و موضوعهای اجتماعی یک اثر ادبی و شعر تحلیل میشود و از وجود نوعی ارتباط میان ساختار اجتماعی و ساختار ادبی بحث میگردد و سخن از تأثیر متقابل جامعه و اثر ادبی به میان میآید (محسنی،5831:53).
به عبارت دیگر، شخصیت هرکس اگرچه معلول شرایط اجتماعی است،اما وقتی که این شخصیت شکل و قوام گرفت،در خود فرد و محیط اثر میگذارد.
اما وقتی شاعر و یا نویسنده از اوضاع نابسامان اجتماع انتقاد میکند،یا به آنچه میگذرد،اعتراض و یا با آن مبارزه میکند و بر آن است که آن را تغییر دهد و برخلاف خواستهء بزرگان و یا گروهی خاص سخن میگوید،در این موارد،«ادبیات محرّک اجتماعی است.
به عبارت دیگر، بسیاری از این سرودهها را میتوان شعر اجتماعی محسوب کرد.