خلاصة:
قرآن پژوهان در بسیاری از عرصههای قرآن پژوهی با پدیدهای به نام «اختلاف قراءت در قرآن کریم» روبهرو هستند. خاستگاه این
پدیده آنجاست که قاریان قرآن کریم بر اثر علل و عواملی پارهای از عبارتها و کلمات قرآنی را به صورتهای گوناگون خواندهاند. پارهای از
این قراءتها تنهابه تلفظ و طرز ادای کلمه یا عبارت مربوط میشود و به اختلاف در معانی منجر نمیشود. مانند: «کفوا احد» و «کفؤا
أحد» و «کفؤا أحد». ولی برخی از این قراءتها اختلاف معنی به دنبال دارد. مانند: «مالک یومالدین» و «ملک یومالدین» و «ملک
یومالدین» یا مانند «بما کانوا یکذبون»(بقره /10) و «بما کانوا یکذبون» (از باب تفعیل).
در این مقاله به وظیفه مترجمان قرآن کریم در برابر قراءات نوع اخیر پرداخته شدهاست.
ملخص الجهاز:
به عنوان نمونه درباره آیه شریفه ولم یکن له کفواً أَحدٌ گزارش کردهاند که: نافع و حمزه و خلف و رویس کُفْؤَاً خواندهاند، حفص کُفُوَاً خوانده است و دیگر قاریان کُفُؤَاً خواندهاند (طبرسی، مجمعالبیان، 10/856).
یک نمونه بسیار خوب دیگر از قراءتهایی که به این حوزه مربوط است، اختلاف در قراءت عَلَیْهِمْ، اِلَیْهِمْ و لَدَیْهمْ است که حمزه آن را به صورت عَلَیْهُم (1) و اِلَیْهُمْ (الانعام/ 111) و لَدَیْهُمْ (الزخرف/80) قراءت کرده و ابن کثیر و ـ بنابه برخی از گزارشها ـ نافع به شکل عَلَیْهِمُو و اِلَیْهُمو(آل عمران/ 44) خواندهاند (ابوزرعة، 80-81؛ قس: ابن خالویه، 32).
ولی شگفتا که به رغم آنکه مفسّران در تحلیل و تفسیر این آیه درمانده و در نتیجه راه خلاف پیمودهاند، هیچ یک از مترجمان نامبرده عبارت مورد نظر را بر پایه قراءت ابن کثیر و ابوعمرو ترجمه نکردهاند.
پاینده در این جا متن قرآن را که با روایت حفص منطبق است، نادیده گرفته و به پیروی از قاریان دیگر فعل «یؤتی» را جمع متکلّم خوانده و در نتیجه جمله مورد نظر را چنین ترجمه کردهاست: «پاداش آنها را خواهیم داد».
ابو عمرو ابن عامر «نَرْتَعْ و نَلْعَبْ»(به ریختار متکلم مع الغیر و مجزوم) و قاریان کوفی و رویس به نقل از یعقوب «یَرْتَعْ و یَلْعَبْ»(به ریختار مفرد مذکر غایب و مجزوم) خواندهاند (طبرسی، همان، 5/325-326؛ ابوزرعة، 355-356) (1) در ترجمه قرآن ری گزارش این آیه چنین است: «بفرست او را واما (2) فردا تماشا کنیم و بازی کنیم و ما او را نگاهبان باشیم».