خلاصة:
قضاوت پیرامون میزان ربط نتایج بازیابی با نیاز اطلاعاتی یکی از مهمترین راهکارهای سنجش عملکرد در نظامهای اطلاعاتی است. از آنجا که قضاوت فرایندی ذهنی و متأثر از عوامل گوناگون است، برای سنجش ربط ابتدا لازم است آنچه بر قضاوت کاربر تأثیر میگذارد و موجب تفاوت از یک فرد به فرد دیگر میشود شناسایی شود.هدف مقالهء حاضر شناسایی،دستهبندی و تحلیل عوامل گوناگونی است که موجب نسبی بودن قضاوت ربط میگردد.در این مقاله،تلاش شده است تا عوامل مؤثر بر ربط از دید کاربر و دید نظام دستهبندی شود و متأثر هر نوع از عوامل بر نسبی بودن مفهوم ربط مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.شناسایی و دستهبندی این عوامل نهتنها موجب شناخت عمیقتر مسئلهء ربط میشود بلکه بهطور بالقوه میتواند در سنجش عمیقتر ربط و نیز تلاش برای طراحی پایگاههای اطلاعاتی کارآمدتر و در نتیجه،بازیابی اطلاعات مرتبطتر مورد توجه و استفاده متخصصان اطلاعرسانی و علوم رایانه قرار گیرد.
ملخص الجهاز:
"نسبی بودن ربط در بازاریابی از کدام گونه مفاهیم است؟مفاهیم علمی قابل آزمون که نتیجهء آن از دیدگاه همه یکسان است؟آیا مانند جوش آب درجهء کاملا مشخص دارد و برای همه قطعی و مسلم است؟یعنی واقعیتی است که به تفسیرهای مختلف بستگی ندارد؟چنانچه ربط مفهومی نسبی است،این نسبی بودن تا چه میزان قابل کم و زیاد شدن است؟به بیان دیگر،دامنهء تغییرات میان قضاوت افراد گوناگون دربارهء یک مفهوم واحد تا چه اندازه است؟آیا نسبی بودن قضاوت و تفسیر در دربارهء نتایج بازیابی با محدودیتی مواجه نیست؟آنچه مسلم است اینکه، بنا به دلایل قابل توجهی که در مقالهء حاضر بدانها اشاره خواهد شد،میزان مرتبط بودن نتایج بازیابی تابع عوامل بسیاری است که در"افراد مختلف"،در"زمانهای متفاوت"، در"موقعیتهای گوناگون"و در"نظامهای متفاوت"فرق میکند و به اصطلاح نسبی است.
بدیهی است هریک از این عوامل میتواند به نسبت متفاوتی بر قضاوت افراد مختلف در مورد میزان ربط نتایج بازیابی با نیاز اطلاعاتی تأثیر بگذارد.
بهطور مثال،آیا مقاله عمومی است یا به جنبههای تخصصی موردنظر وی پرداخته است؟و یا اینکه آیا اطلاعات جدیدی نسبت به مقالههایی که وی پیشتر مطالعه کرده است ارائه میدهد؟ مقایسه را میتوان بهگونهء دیگری نیز انجام داد:چنانچه قضاوت یک دانشجوی دورهء کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاعرسانی و یک دانشجوی کارشناسی ارشد علوم رایانه را در مورد نتایج یک بازاریابی واحد مقایسه کنیم متوجه خواهیم شد که تفاوت زیادی در این زمینه دارند.
خط مشی سازماندهی و تعیین ابزارهای مورد استفاده،به ویژه اصطلاحنامهها،و نیز مشخص کردن عمق نمایهسازی(میزان تحلیل موضوعی و تعداد توصیفگرهایی2که باید به منابع اختصاص داده شود)و امکان استفاده از شناسگرهای3اضافی(که در سیاههء اصطلاحنامهء نیامدهاند اما نمایهساز میتواند برای بازنمایی بهتر محتوا از آنها استفاده کند)و مواردی از این دست تأثیر زیادی بر نتایج بازیابی و قضاوت ربط دارد."