خلاصة:
پیدایش علوم و رشتههای جدید و معضلات مربوط به رهیافت تحویلینگری در عرصۀ علم و دانش، ضرورت پیدایش مطالعات میانرشتهای را تبیین میکند. گرچه برخی از اندیشمندان سابقۀ مفهوم مطالعۀ میانرشتهای را به یونان باستان میرسانند، سابقۀ اینگونه از مطالعات به حدود 150 سال پیش میرسد و اولین مراکزی که به مطالعات میانرشتهای پرداختند آزمایشگاههای صنعتی بودند. مطالعات میانرشتهای هم مانند هر پدیده یا تئوری دیگری بر مبنا یا مبانیای استوارند. مبانی آن کداماند و چه دستهبندیای دارند؟ این مبانی چگونه این رهیافت را توضیح میدهند؟ این مقاله سه دسته مبنا برای مطالعات میانرشتهای پیشنهاد میکند: مبانی منطقی، مبانی معرفتشناختی، و مبانی معرفتی. کثرتگرایی روششناختی از مهمترین مبانی منطقی آن است. همچنین، انسجام از مهمترین مبانی معرفتشناختی این رهیافت است. سرانجام، سیستمهای پیچیده و ضابطههای مربوط به آن از مبانی معرفتی مطالعات میانرشتهایاند. مقاله میکوشد تا مطالعات میانرشتهای را بر اساس مبانی یادشده توضیح دهد و ویژگیهای هر یک از مبانی را تبیین کند و، همچنین، برخی سؤالات فرعی را بررسی کند؛ مانند تعاریف مطالعات میانرشتهای، انواع آن، و گسترش آن در تمام زمینهها و رویکردها در مطالعات میانرشتهای. مطالعات میانرشتهای از نوع چندتباری است. مسائل چندتباری ریشه در علوم گوناگون دارند و از طریق یک علم واحد قابل بررسی نیستند. مطالعات دین و اخلاق حرفهای از علوم چندتباری هستند. مطالعات میانرشتهای از ضرورتها در علوم انسانی است. علوم انسانی به دلیل پیچیدگی و چندضلعی بودن موضوع آن، یعنی موجود انسانی، نمیتواند به صورت علوم تکتباری بررسی شود.
The appearance of new sciences and conflicts arising from reductionism in domain of science and knowledge، explains the necessity of interdisciplinary studies. Some scientists believe the history of interdisciplinary studies is rooted in ancient Greece، but in fact interdisciplinary studies started in industrial laboratories، the first center for interdisciplinary studies، about 150 years ago. Like every phenomenon interdisciplinary studies base on some foundations. What kind of sorts do they have? How these foundations explain this approach? This article proposes three foundations; logical base، epistemological base and cognitive base. The methodological pluralism is the most important logical base for interdisciplinary studies. Integration is the most important epistemological base in this approach. Finally complicated systems and their formulas are the most important cognitive base in Interdisciplinary approach. This article tries to explain interdisciplinary studies by these bases and then tries to explain traits of these bases. It also surveys some offshoot problems such as definitions of interdisciplinary approach، kinds of it and its expansion in all of fields. The interdisciplinary approach is multiple origins. The multiple origin problems are rooted in various sciences and they cannot be survey by single science. The study of religion and professional ethics are samples of multiple origin disciplines. Interdisciplinary studies are necessary for humanities because of its complex subject، that is، human. So it cannot study by single science.
ملخص الجهاز:
بر اين مبنا، ما در مطالعۀ ميان رشـته اي بـا سيـستم هـاي سـاده کـه داراي روابط درون شبکه اي و عليت خطـي هـستند و روابـط بـازخوردي در آنهـا ديـده نمي شود سر و کار نداريم ، بلکه رويکرد اصلي اين نوع مطالعه به سيستم هاي پيچيـده بـا شـبکۀ بـه هـم پيوسـته اي از اجـزا و روابـط آنهـا و عليـت حلقـوي و روابـط بـازخوردي بازمي گردد.
از آنجا که براي ارائۀ هر تئوري، روش ، و رهيافـت تـازه نيازمنـد توضـيح مبنا يا مباني هستيم که آن تئوري، روش ، يا رهيافت بر پايـۀ آنهـا قـرار گرفتـه اسـت ، اکنون پرسش اصلي مقالۀ حاضر اين است که مطالعـات ميـان رشـته اي بـر چـه مبنـا يـا مبناهايي قرار دارند؟ و اين مباني چگونه مطالعـات ميـان رشـته اي را توجيـه مـي کننـد؟ مفهوم پيچيدگي و ديناميک شيرخطي در سيستم هاي پيچيده چيست ؟ اين سيـستم هـا چه ويژگي هايي دارند؟ اين مباني چه دسته بندي هايي دارند؟ البته ، طبعاي، مقاله به طـور ممتصر به برخي سؤالات فرعيتر نيز خواهد پرداخـت ؛ ماننـد ايـن کـه لاهـور و پيـدايش مطالعاتي که بر مبناي رويکرد ميان رشته اي انجام ميشوند و سسس علوم ميان رشته اي از چه زماني و در چه سطحي صورت گرفت ؟ علل و عوامل پديد آمدن آن کدام اسـت ؟ چـه تعاريفي براي اين رويکرد مطرا شده است ؟ و چه انواعي دارد؟ لازم به ککر است که در اين مقاله از عبارت دمطالعات ميان رشته ايه و نيـز درويکـرد ميان رشته ايه به جاي عبارت دعلوم ميان رشته ايه استفاده ميشود.