خلاصة:
انقلاب اسلامی ایران به لحاظ اهداف و آرمانهای آن،انقلابی فرهنگی است.ازاینرو،تحقق اهداف و آرمانهای آن مستلزم طراحی الگوی مناسبات فرهنگی و پیاده کردن آن است.مقاله حاضر با اشارهای کوتاه به رویکردهای مختلف در مناسبات فرهنگی فرد و دولت،به توضیح رویکرد «تعاملی»مناسبات فرهنگی فرد و دولت از دیدگاه اسلام میپردازد.بر طبق این رویکرد،فرد فرهنگی سازنده جامعه و دولت فرهنگی دانسته شده،اما در برابر جامعه و دولت فرهنگی نیز زمینهساز توسعه و کمال فرهنگی فرد تلقی میشود.نگارنده با مطالعه برخی از آیات قرآن کریم و سنت فرهنگی پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله چگونگی مخاطب قرار گرفتن فرد در عرصه فرهنگ و در نتیجه تقدم وی در فرایند فرهنگسازی را توضیح داده، سپس به توضیح مسئولیتهای مهم جامعه و دولت فرهنگی در توسعه و کمال فرهنگی فرد از دیدگاه اسلام میپردازد.
In terms of purpose and cause Iranian Islamic revolution is a cultural revolution. Therefore implementation of its purposes and causes needs designing and implementing cultural relations model. With a glimpse at different approaches in cultural relations between individuals and state this article explains "interactional" cultural relations between individuals and state from Islamic viewpoint. According to this approach, cultural individual is considered as the builder of a cultural society and state however, cultural society and state create the ground for cultural development and evolution of the individual in return. Having studied some Quranic verses and holy prophet’s cultural tradition, the author explains how the individual is addressed in cultural arena and his consequential priority in culture making process. Then he describes important responsibilities of cultural society and state in the individual’s development and evolution from Islamic point of view.
ملخص الجهاز:
نگارنده با مطالعه برخی از آیات قرآن کریم و سنت فرهنگی پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله چگونگی مخاطب قرار گرفتن فرد در عرصه فرهنگ و در نتیجه تقدم وی در فرایند فرهنگسازی را توضیح داده، سپس به توضیح مسئولیتهای مهم جامعه و دولت فرهنگی در توسعه و کمال فرهنگی فرد از دیدگاه اسلام میپردازد.
تلاش میشود با مطالعه آیات و سیره سیاسی پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله مقدمات نظری لازم برای طراحی الگوی تعاملی مناسبات فرهنگی فرد و دولت در ایران پس از انقلاب اسلامی فراهم شود.
به همین دلیل،آن حضرت صلی الله علیه و اله هیچگاه از زور و خشونت برای دعوت افراد بهره نمیگیرد و آیات متعددی از قرآن کریم نیز این حقیقت را به صراحت بازگو میکنند.
پرواضح است که این نقش به مفهوم تقدم فرد بر جامعه به مفهوم لیبرالی آن نیست، بلکه به مفهوم زمینهسازی پیامبر صلی الله علیه و اله-به مثابه رهبر دولت فرهنگی-برای فرهنگی شدن فرد است.
البته بررسی نسبت فرد و جامعه در سنت فرهنگی امامان معصوم علیهم السلام نیز در تبیین بنیانهای نظری موردنیاز برای طراحی الگوی مناسبات فرهنگی فرد و دولت در ایران،لازم است؛چراکه پیامبر صلی الله علیه و اله،خود در موقعیتهای متعددی، سنت آنان را در کنار قرآن کریم قرار داده است.
مباحث مقاله،باتوجه به ضرورت طراحی این الگو از یکسو و توجه به هویت فرهنگی انقلاب اسلامی از سوی دیگر،تلاش کرد با تکیه بر قرآن کریم و سنت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله به بنیانهای مهم یادشده اشاره کند.