خلاصة:
طبرستان به جهت موقعیت خاص جغرافیایی خود،پس از فتوحات اعراب مسلمان در ایران،همچنان تا سالها فتح نشد و از هرگونه تهاجمی در امان ماند. عدم نظارت و سلطهی امویان و خلفای آغازین عباسی بر این منطقه سبب شد تا طبرستان پناهگاهی برای مخالفان خلافت و بهویژه علویان قرار گیرد.حضور علویان در این سرزمین و معاشرت با مردم محلی،زمینههای گروش به اسلام و به ویژه علاقهمندی به سیرت علوی را در میان مردم طبرستان گسترش داد.ظلم و ستم مازیار حکمران ملی طبرستان باعث قدرتیابی طاهریان بر طبرستان شد. پس از گذشت مدتی از حکمرانی طاهریان،ظلم و سختگیریهای حکمرانان آن و نمایندگان آنها ازجمله محمد بن اوس و جابر بن هارون بر مردم منطقهی کلار و چالوس چندان سخت آمد که زمینههای یک قیام مردمی بر ضد طاهریان را نیز فراهم ساخت.اشتیاق مردم به جانب علویان که سیرت مسلمانی را با سادات میدیدند سبب گرایش به حسن بن زید و انتخاب او به حکمرانی طبرستان شد.حسن بن زید ملقب به داعی کبیر در سایه حمایت مردم،سلطهی طاهریان و حکمرانان محلی را درهم شکست و نخستین حکومت علوی را در سرزمین طبرستان برقرار ساخت.
ملخص الجهاز:
"کشتن یحیی،اگرچه موجب بدبینی علویان نسبت به خاندان طاهری شد(ابن طقطقی:7631،333،ابن اسفندیار: 6631،832)اما اقدام خلیفه مستعین در بخشش زمینهای بسیار از اقطاعات خویش در منطقه کلار و چالوس قسمتی از پاداشی بود که به پاس برخورد قاطع با علویان میبایست نصیب محمد بن عبدا...
اقدامات محمد بن عبد الله برای ادارهی زمینهای اهدایی خویش در طبرستان به همراه ظلموستم پیوسته حاکم طاهری طبرستان دلایل شورش عمومی مردم و بیزاری آنها از سلطه خاندان طاهری بر این منطقه را بیشتر نمایان میسازد.
آنها از سید محمد بن ابراهیم علوی که ساکن رویان و مرد وارسته و مورد تایید همگان بود خواستند تا بیعت آنها را بپذیرد و به رهبری در محاربه با طاهریان قیام کند و گفتند:«مگر به برکات تو این ظلم را خدای از ما بردارد»(ابن اسفندیار:6631،822)همچنین با اعتقاد و ایمان به سید محمد اعلام کردند: «مقتدای اهل اسلام همیشه شما و آباء و اجداد شما بودند ما میخواهیم که سید عالی را از آل محمد بر خود حاکم گردانیم تا در بین ما به عدالت سلوک نماید.
ازهمینرو سید حسن عقیقی علوی را به حکومت ساری نشاند(پرگاری: 8731،631)و پس از فرونشاندن شورش دیگر،حاکم باوندی و بعضی دیگر از وابستگان طاهریان سرانجام در جنگ نهایی که به سال 352 هجری،میان داعی و سلیمان بن عبد الله و تمامی طرفداران او انجام گرفت سپاه طاهری آنچنان شکستی خورد که دیگر عزم طبرستان نکرد.
ولایت ری که پیشازاین به وسیلهی محمد بن جعفر طالبی از دست طاهریان خارج شده بود(ابن اثیر:1531،21/13)هرچند بار دیگر به تصرف سپاهیان طاهری درآمد، (مسعودی:0731،2/253)اما با اعزام سپاهیان داعی این شهر،بار دیگر از دست طاهریان خارج شد و محمد بن میکال حاکم آنجا که از فرماندهان بزرگ و محمد بن طاهر امیر خراسان بود،کشته شد."