خلاصة:
غایب مفقودالاثر کسی است که از « غیبت او مدت بالنسبه مدید گذشته باشد و از او به هیچ وجه خبری نباشد»(م1011.ق.م). احکام و آثار غیبت غائب مفقودالاثر که کتاب پنجم قانون مدنی به آن اختصاص یافته، بیشتر از فقه گرفته شد و در واقع مبنای قانون مدنی در این بخش فقه امامیه است. غیبت غائب که در فقه به غیبت منقطعه معروف است آثاری در وضعیت دارائی شخص غائب و نیز آثاری در وضعیت زوجه غایب از حیث بقاء زوجیت دارد. آنچه در این سطور به آن پرداخته می شود ماهیت طلاق زوجه غائب مفقودالاثر و آثار آن است.
A continually absent person is “a person which is almost a long time laps from his absence and there is not any news behalf him” (article 1011 of civil code). The rules and effects of absence of continually absent person which chapter fifth of civil code specified to it، are mostly derived from jurisprudence، and in fact the base of civil code in this part is Emamie jurisprudence. Absence of absent person which is known as discontinuous absence in the jurisprudence has influences on property and marital status، in aspect of remaining marriage، of absence person. What is enquiring in these lines is the nature of absence person spouse divorce and its effects.
ملخص الجهاز:
"به نظر میرسد علت آنکه مشهور فقها روی به طلاق آوردهاند از یکسو به خاطر روایات در این باب باشد و از سوی دیگر،حتی اگر بخواهیم فقط به روایات سماعه توجه کنیم باز هم نمیتوانیم طلاق را ندیده بگیریم چرا که غائب در صورت حاضر شدن در مدت عده حق رجوع دارد و این جز در مورد طلاق مصداق ندارد؛چرا که با وفات تفریق حاصل میشود و در صورت کشف حیات زوج،معلوم میشود عدهای که بوسیله زوجه نگه داشته شده،طبق واقعهای نادرست بوده و لذا بقای زوجیت در این مورد استصحاب میشود.
علت تفاوت دو حکم این است که در مورد طلاق چون حاکم با با رعایت تشریفات و بعد از درخواست زوجه طلاق داده است،پس از انقضای عده جدائی حاصل میشود در حالی که در مورد صدور حکم موت فرضی چون مبنای حکم،فوق شوهر بوده که بعدا خلاف آن ظاهر شده و زن هم ازدواج مجدد نکرده است،مرد خود به خود به رابطه زوجیت اخذ میشود و نیاز به رجوع نیست زیرا اعتداد مبنای حکم غیر معتبر تلقی میشود.
نکته مهم که قبلا نیز ذکر شد این است که در صورت کشف حیات شخصی که حکم موت فرضی او صادر شده چه در مدت عده و چه پس از آن[البته در صورتی که زوجه ازدواج مجدد نکرده باشد]این شخص خودبخود به رابطه زوجیت اخذ میشود و نیاز به رجوع مانند فرضی ه حاکم طلاق میدهد نیست."