خلاصة:
خاورمیانه اسلامی، مختصات متفاوتی را با ظهور خود بر منطقه، حاکم می سازد. در چنین حالتی، رویکرد کامل به اسلام برای ساخت و اداره جامعه و تحقق عدالت، کرامت و آزادی در جوامع بشری در منطقه شکل می گیرد. خاورمیانه اسلامی علاوه بر این که دولت های مستبد و مرتجع منطقه را به چالش می-کشد با زمینه سازی برای به حکومت رسیدن دولت های مستقل و اسلام گرا، نسخه دموکراسی کنترل شده غربی را نیز بی خاصیت می سازد. هم چنین با افزایش تنفر و انزجار از امریکا، چهره واقعی او را به عنوان یک اشغال گر سلطه جو، آشکار می نماید که سعی دارد با تبدیل منطقه به پادگان نظامی، منابع سرشار آن را به یغما ببرد. در چنین صورت بندی جدیدی، اسرائیل نیز به عنوان یک رژیم جعلی، فاقد موجودیت بوده و توسط دولت های منطقه به رسمیت شناخته نخواهد شد. از سوی دیگر، طرح خاورمیانه بزرگ، اهداف سیاست خارجی امریکا را با رویکردی لیبرالیستی در منطقه، در جهت رویارویی و مقابله پیشگیرانه با تهدیدات نامتقارن، علیه منافع امریکا، دنبال می کند.پس از وقوع حادثه 11 سپتامبر، سیاست گزاران امریکایی، طرح خاورمیانه بزرگ را به عنوان استراتژی بلند مدت خود در منطقه خاورمیانه برگزیدند. فهم ماهیت و پیچیدگی در این طرح، مورد توجه اغلب کارشناسان مسائل منطقه خاورمیانه قرار گرفته است. مقاله حاضر با بررسی ماهیت و اهداف طرح خاورمیانه بزرگ، چگونگی اجرایی شدن آن را در منطقه، مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. به نظر نویسندگان، طرح خاورمیانه بزرگ در تقابل با خاورمیانه اسلامی است. امریکا از هیچ تلاشی برای مهار خاورمیانه اسلامی و ناکام ماندن آن دریغ نکرده و دو راهبرد نرم افزاری و سخت افزاری را در دستور کار خود قرار داده که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
ملخص الجهاز:
"جغرافیای انسانی جغرافیای انسانی خاورمیانۀ بزرگ در نتیجۀ عوامل سیاسی درون و برون منطقهای،بهطوردائم در حال تغییرات مناقشات قومی،با پایان جنگ سرد تشدید شد و پشتیبانی جدید بین المللیاز اصل حق تعیین سرنوشت برای گروههای قومی،مرزهای ملی را به هم ریخته و اقتدار رژیم-های بومی خاورمیانه و پیرامون آن را با مشکل مواجه کرده است.
به نظر میرسد در این مرحلۀ جدید از جنگ،سعی امریکا و رژیم صهیونیستی بر آن است تادر آستانه تشکیل جلسۀ شورای امنیت،با تکیه بر بمباران بیروت و سایر مناطق لبنان-بهویژه،مناطق مسیحینشین-علاوه بر جبران شکست در صحنۀ عملیات زمینی،حزب الله،مردم ودولت لبنان را تحت فشار بیشتری قرار داده و ارادۀ خود را به آنان تحمیل نمایند.
بعد از انتقادات اولیه از طرح خاورمیانه بزرگ،دیپلماتهای امریکا و اروپا به منظور به جریانانداختن طرح خاورمیانه بزرگ،رهبران کشورهای عربی را تشویق نمودند تا برنامۀ اصلاحاتاقتصادی و سیاسی خود را تا پیش از نشست سران گروه 8 در ژوئن 2004 تدوین و ارائه نمایندتا در این نشست،طرح خاورمیانۀ بزرگ به عنوان واکنش گروه 8 به برنامه سران عرب،ارائهگردد.
در ماه آوریل سال 2004،روزنامۀ لوموند دیپلماتیک در یک اظهارنظر در خصوص طرحخاورمیانۀ بزرگ ایالات متحده،خاطرنشان ساخت که این طرح،رؤیای ایجاد منطقهای است کهاصلا وجود خارجی ندارد و اینکه تازهترین جاهطلبی ایالات متحده،عبارت است از گسترشسلطۀ خود بر نفت خاورمیانه و توسعه شبکۀ پایگاهها و تأسیسات نظامی امریکا که تماما به بهانۀ پیاده کردن دموکراسی انجام میپذیرد.
ج-افزایش بودجۀ سازمانهای غیر دولتی غربی(مانند بنیاد دموکراسی امریکا و بنیاد وستمینستر بریتانیا)جهت ارائۀ خدمات فنی به سازمانهای غیر دولتی منطقۀ خاورمیانه بزرگ،مانندآموزش فنون لازم برای ایجاد پایگاه(پلاتفورم)اجتماعی و سیاسی،اعمال نفوذ و فشار بر دولت-های خود و جلب پشتیبانی مردم و رسانهها."