خلاصة:
از جمله ایده هایی که در صد سال اخیر در دنیای اسلام رخنه کرده، تفکر و یا ایده روشنفکری است که ادعا دارد عقل خودبنیاد بشر، می تواند مشکلات را در عرصه نظر و عمل حل نموده و انسان را از آموزه های ماورایی و وحیانی مستغنی کند، این ایده در میان برخی از دانش آموختگان مسلمان و بعضا حوزوی، نفوذ کرده و آنان نیز با تکیه بر عقل تجربی و مشاهدات علمی تلاش کردند تا آموزه های دینی و حتی آیات و روایات را تفسیر و تبیین نمایند و به زعم خویش عقل و نقل را آشتی دهند. نوشتار پیش رو، تلاش می کند تا موضع نجف را در مقابل این رویکرد بررسی نماید و در این راستا، ابتدا نمونه ای از فعالیت های سلبی حوزه نجف در مقابل زایده عصر روشنگری و سپس فعالیت شهید صدر را به عنوان مصداقی از علمای حوزه، به عنوان نمونه ای از فعالیت های ایجابی که با بهره گیری میراث علوی به ساماندهی حوزه پرداخته و نوآوری هایی را برای جهان اسلام به ارمغان آورده است، اشاره خواهیم نمود تا روشن شود که حاصل روشنفکری حوزوی چگونه خود را از پیامد روشنفکری غربی متمایز می نماید.
ملخص الجهاز:
"ایده روشنفکری و موضع حوزه نجف تاریخ دریافت:87/8/12 تارخی تأیید:87/9/22 شمس الله مریجی{o*o} از جمله ایدههایی که درصد سال اخیر در دنیای اسلام رخنه کرده،تفکر و یا ایدهروشنکفری است که ادعا دارد عقل خود بنیاد بشر،میتواند مشکلات را در عرصه نظر وعمل حل نموده و انسان را از آموزههای ماورایی و وحیانی مستغنی کند،این ایده در میانبرخی از دانشآموختگان مسلمان و بعضا حوزوی،نفوذکرده و آنان نیز با تکیه بر عقلتجربی و مشاهدات علمی تلاش کردند تا آموزههای دینی و حتی آیات و روایات را تفسیرو تبیین نمایند و به زعم خویش عقل و نقل را آشتی دهند.
28 فرجام سخن آنچه که از نظر گذشت،نگاهی اجتماعی به فعالیتهای حوزه علمیه نجف اشرف دربرابر ایده روشنفکری و روشنفکران درصد سال اخیر بوده است،و دیدیم که چگونهعالمان تیزبین این حوزه علاوه بر شناسایی مسئله،اهداف آن را نیز دریافته و در مقابل آن موضع گرفته و چون نگهبانان صالح و سالم،از قلمرو ارزشهای الهی و علوی دفاع کردندو به خوبی توانستهاند تشنگان حقیقت را با دسیسههای رنگارنگ که هر روز با رنگ ولعاب خاص وارد قلمرو فکری و ذکری جوامع اسلامی میشوند،آشنا سازند،و این حوزهقدیم و قویم در هر برههای از زمان،شاگردانی چون شهید علامه سید محمد باقر صدر رابه جامعه اسلامی هدیه داده تا پیروان تشیع بتوانند به کلاس درس این نخبگان علمی وعملی رفته و نیازمندیهای فکری و ذهنی خود را برطرف نمایند و با بهرهگیری از تعالیمدینی و اسلامی،راه زندگی مادی و معنوی خود را هموار سازند."