خلاصة:
جرم و احساس ناامنی ناشی از آن در محلههای شهری، بهویژه در کلانشهرها از نگرانیهای مهم شهروندان است. امروزه، ناموفق بودن نظام کیفری سنتی (برپایهی مجازات) در مقابله با روند فزایندهی جرایم در جوامع مختلف آشکارشده و به همین سبب رویکردهای فراواکنشی همانند پیشگیری از جرم در سالهای اخیر در کشورهای توسعهیافته بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقالهی حاضر نیز بررسی رویکردی فراواکنشی با استفاده از سازوکارهای شهرسازی در پیشگیری از جرم و کاهش احساس ناامنی شهروندان در محلههای شهر است که هشت محله از منطقهی هفده شهرداری تهران را بهعنوان محدودهی مطالعاتی مورد بررسی قرار داده است. روش پژوهش ترکیبی از روش توصیفی (از نوع پیمایشی) و تحلیلی است و دادههای مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی گرد آوری شده است. نتایج بررسیها نشان داد از بین انواع جرایم، خریدوفروش مواد مخدر با40% نخستین رتبه را دارد و از نظر زمان وقوع جرم بیشتر جرایم با 35% در غروب و در فاصله زمانی آن با شب رخ میدهد. همچنین نتایج بررسی نشان داد، بین پیشگیری از جرم و نحوهی استفاده از اراضی شهری ارتباط وجود دارد و از بین فضاهای شهری مورد مطالعه، آن دسته که کاربریهای پیرامونی و بدنه آنها از ترکیب و تنوع بیشتری برخوردارند، در سنجش با فضاهای مشابه که تنوع کاربری کمتری دارند، پتانسیل جرمزایی پایین بوده و کمتر بهعنوان محل وقوع جرم شناخته میشوند؛ همچنین اینگونه فضـاها احسـاس امنیت بیشتـری را به شهـروندان میدهد. از نتایج دیگر اینکه با اتخـاذ راهبردهای مناسب در زمینهی شهرسازی میتوان به راهکاری ارتقای احساس امنیت شهروندان و پیشگیری از جرم در محلههای شهری دست یافت.
ملخص الجهاز:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود)همانگونه که ملاحظه میشود،آنچه به طور مستقیم با شهرسازی ارتباط دارد،از جمله:بهبود روشنایی خیابان؛احیای فضای عمومی و باغها؛طراحی خیابانها،ساختمانها،پارکها،و غیره برای کاهش فرصتهای جرم و سازماندهیمجدد بازارها و پایانهها زیر عنوان برنامهریزی و مدیریت فیزیکی ذکر شده است و سایر موارد اشاره شده در زیر عنوان دورکن دیگر پیشگیری از جرم نیز،حوزههای مورد نظر شهرسازی را مورد توجه قرار داده است؛برای مثال،در خصوص بهبود ارتباطات و دسترسی که پیوند تنگاتنگی با سایر فعالیتهای شهری از جمله نحوهی توزیع مراکز خدماتی و آموزشیو تجاری و درمانی دارد؛با تحلیلهای کارشناسان شهری دربارهی نحوه و زمان جذب و توزیع سفر هر فعالیت ومداخله کردن در آن و با نگرشی جامع و سازماندهی شده در برنامهریزی کاربری اراضی میتوان به بهبود ارتباطات ودسترسی در شهر و محلههای داخل آن کمک کرد و به این تریب پایههای اساسی مفروض پیشگیری از جرم را درسیستم شهر به هم پیوند داد.
در خصوص خیابانهای مورد بررسی-خیابان قلعهمرغی و خیابان ابوذر به عنوان دو شریان اصلی موجود درمحدودهی مطالعاتی-ساکنان محلهی خزانه و بلورسازی،همجوار خیابان قلعهمرغی به ناامن بودن آن اشاره کردهاند،در حالی که،هیچیک از ساکنان محلههای همجوار با خیابان ابوذر به ناامن بودن آن اشارهای نداشتند،میتوان گفتبراساس شکل شماره 5،در ارتباط با وجود کاربریهای تجاری در کنارهی هر دو خیابان مورد بررسی،تراکم و تنوعکاربریهای تجاری کنارهی خیابان ابوذر در مقایسه با خیابان قلعهمرغی خیلی بیشتر است،همچنین نتیجهی بررسیمصاحبههای انجام شده از برخی پاسخگویان و شواهد عینی از محیط نشان داد،کاربری تجاری موجود در کنارههایخیابان قلعهمرغی مربوط به صنعت آلومینیوم،به عنوان یک کاربری فرامنطقهای استقرار یافته است و به این علت درطول روز پیادهروها خیابان قلعهمرغی تبدیل به کارگاه صاحبان صنعت آلومینیوم میشود و با غروب آفتاب،مغازههاتعطیل شده و خیابان به مکانی تاریک و خلوت و ناامن تبدیل میشود،ولی خیابان ابوذر به عنوان یک خیابان زنده،فعال،با کاربریهای متنوع و گیرا برای پیادهروی،نشاندهندهی سرزندگی و احساس امنیت را به فرد منتقل میکند(شکلهایشماره 7 و 8)."