خلاصة:
هدف پژوهش حاضر، نقد و شناسایی قوت و ضعف کتابهای درسی دانشگاهی رشته علوم تربیتی کشور است. روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل محتواست. جامعه آماری شامل کلیه کتب درسی علوم تربیتی در حال تدریس دانشگاههای کشور است که80 کتاب پرکاربرد به شیوه نمونه گیری هدفمند برای نمونه انتخاب شده اند. ابزار اندازه گیری داده ها چک لیست (فرم) نقد کتب درسی دانشگاهی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی است که روایی آن از طریق روایی محتوایی و پایایی آن از طریق اجرای آن در 20 کتاب درسی و براساس آلفای کرونباخ برابر با 88 /0 برآورد شده است. برای انجام نقد، هرکتاب توسط دو استاد متخصص، نقد و با تلفیق نظرات آنها، پاسخهای سوالات به دو صورت کمی و کیفی استخراج شده است. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش هولستی و در بخش کمی از رویکرد «تحلیل محتوای کمی» رایف، لیسی و فیکو استفاده شده است. براساس یافته های پژوهش، مهم ترین نقاط قوت کتابهای درسی در بخش شکلی و محتوایی، مواردی چون سلیس و قابل فهم بودن نگارش اثر، رعایت قواعد ویرایشی و نگارشی و معادل سازی مناسب و استفاده از اصطلاحات تخصصی است؛ و از مهم ترین نقاط ضعف آنها در همین بخشها می توان به داشتن غلطهای چاپی، نامناسب بودن طرح جلد، صحافی و کیفیت چاپ، و استفاده نکردن از ابزارهای علمی، و تطابق نداشتن با سرفصلهای شورای عالی برنامه ریزی اشاره کرد.
ملخص الجهاز:
٣. از موارد مرتبط با این معیار میتوان به کتابهـای آمـوزش و پـرورش تطبیقـی (مبـانی، اصـول و روشـها)، الگوهای جدید تدریس ، آموزش پودمانی : از نظریه تـا کـاربرد، اصـول و مفـاهیم اساسـی برنامـه ریـزی درسی، جامعه شناسی آموزش و پرورش، رویکردها و روشهای پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت ، برنامه درسی به سوی هویت های جدید: شرحی بر نظریات معاصر برنامه درسی، طراحـی و آشـنایی بـا مراکـز ادامۀ جدول ٢ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} جدول ٢ نشان میدهد که براساس معیارهای کیفی ، اکثر کتب درسی دانشگاهی رشته علوم تربیتی وضعیت شکلی مناسبی دارند.
٦. از موارد عدم رعایت این معیار میتوان به کتابهای جامعه شناسی آموزش و پـرورش (مبـانی، رویکردهـا، سیرجامع نظریه ها و حوزه های شاخص ) (بهره گیری از منابع درجه ٢، علی رغم در دسترس بـودن منـابع ادامه جدول ٦ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} جدول ٧ وضعیت محتوایی کتب درسی دانشگاهی رشته علومتربیتی از نظر کمّی معیارها ضعیف متوسط خوب بسیارخوب عالی کل تناسـب موضـوعی و محتـوایی اثـر بــا فراوانی ٩ 16 22 18 73 8 اهداف درس ٣ درصد ١٢/٣٣ ٢١/٩٢ ٣٠/١٤ ٢٤/٦٦ ١٠/٩٦ ١٠٠ انطباق محتـوای اثـر بـا عنـوان و فهرسـت فراوانی ١ 13 27 24 78 13 آن ٤ درصد ١/٢٨ ١٦/٦٧ ٣٤/٦٢ ٣٠/٧٧ ١٦/٦٧ ١٠٠ نظم منطقی و انسجام مطالـب در فصـول فراوانی ٨ 16 18 24 80 14 دست اول )، روشهای تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، روشهایتدریس پیشرفته (راهکارهای عملـی بـرای مدرسـان و معلمـان ) و روشـهای سـوادآموزی بزرگسـالان (تعلـیم مهارتهـای خوانـدن و نوشـتن ) اشاره کرد.