خلاصة:
وقوع خیزش ها و انقلاب های سیاسی در کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا به مثابه جنبش های نوین اجتماعی در آغاز قرن بیست و یکم، از موضوعاتی است که به شدت مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته است. در این نوشتار، تلاش شده است تا نقش رسانه ها و شبکه های اجتماعی مجازی در آغاز و انجام این قیام ها و انقلاب ها مورد بررسی قرار گیرد. آنچه در اینجا پیش فرض قرار گرفت آن است که اگرچه این تحولات ریشه در نارضایتی عمومی دارد، اما نمی توان نقش رسانه های اجتماعی را در برانگیختن و سازماندهی مردم برای حضور در خیابان ها و میادین و ابراز نارضایتی ها نادیده گرفت. بر این اساس، رسانه ها در این تحولات، نقشی تعیین کننده داشته و بنا بر اقتضای جنبش های نوین اجتماعی، در راستای تحریک، برجسته سازی و حتی ساماندهی حرکت های اعتراضی ایفای نقش نموده اند. رسانه ها از چنان نفوذی برخودار بوده اند که علاوه بر اطلاع رسانی، به الگوسازی در جهت اهداف مورد نظر خود در جوامع انقلابی نیز می پرداخته اند.
The occurrence of revolutionary movements in Arabic Countries، as the modern movements in the countries of South Africa and Middle East، at the beginning of the 21st century has been many researchers’ central focus. In this article، the media role from the outset of these revolutionary movements to the end of them is studied. The hypothesis of the study is that although the underlying cause of these changes is the public dissatisfaction، media have played an important role in provoking the protests and organizing people. It can be said that the media have played a key role in exaggeration، provocation and organization of protests. The media were so influential that they could invent models for pursuing their aims in the revolutionary societies.
ملخص الجهاز:
"خیزشهای جهان عرب به مثابه جنبش اجتماعی در تحلیل انقلابها و تحولات اخیر در جهان عرب،آنچه بیش زا هرچیز باید مورد توجه قرار گیرد،آن است که ماهیت این تحولات بهویژه موارد مربوط به تونس و مصر که جرقه اصلی بیداری را در جوامع اسلامی منطقه دامن زد،اساسا با انقلابهای کلاسیک و سنتی متفاوت بوده است.
به گفته«مارک لینچ»استاد دانشگاه جورج واشنگتن«باتوجه به اینکه سقوط بن علی به نفع غرب نبود،رسانههای غربی در ابتدا اخبار آن را بهطور گسترده بازتاب نمیدانند اما پس از آنکه رژیم او سقوط کرد رسانههای غربی نیز مجبور شدند برای اینکه از بقیه عقب نمانند وارد گود شوند گرچه برخی اعتقاد دارند آنها تا مدتها پس از وقوع انقلاب نیز به عمق وقایع و حقایق این تحولات نپرداختند و بیشتر تمرکز آنان روی بحث فناوری وبگاههای اجتماعی در این راهپیماییها بود؛این نشان میدهد که عدۀ کمی در رسانههای غربی عمق تحولات تونس را درک کردهاند»(مصاحبه مارک لینج با شبکه الجزیره،24 ژانویه 2011).
نکته قابل اهمیت آن است که بدانیم گروههای سنتی و اسلامگرا همانند جماعت اخوان المسلمین در کشوری مثل مصر نیز به شدت در فضای مجازی فعال بوده و مسدود شدن پایگاههای این جماعت در اینترنت به شدت مورد توجه دیگر رسانهها و شبکههای تلویزیونی قرار میگرفت.
در کشوری همچون یمن که به لحاظ ساختار کاملا متفاوت جامعه سنتی آن نسبت به تونس و مصر،نقش رسانههای اجتماعی بسیار کمرنگ دیده میشود،شاهد آن بودیم که معترضان برای تحقق اهداف خود بهطور گستردهای از اینترنت استفاده کردند و شبکههای تلویزیونی تأثیر بسیاری بر استمرار حرکت و تجمعهای اعتراضی داشتهاند.
ainavlisneP fo ytisrevinU ,snoitacinummoC fo loohcS grebnennA eht htiw yltnioJ dehsilbuP ,emulaV ,noitacinummoC aidepolcycnE lanoitanretnI",noitinifeD dna tnedecerP ,noinipO cilbuP",)9891(pilihP ,nosiviD .
yteicoS aideM weN ,"yciloP nretsaE-elddiM naciremA dna msivitca stoorssarg ,tenretni ehT ?egatnavda ten A",)8002(nehpetS ,arumraM ."