چکیده:
توصیف آرمان شهر یکی از مقوله هایی است که اندیشمندان مختلفی از جمله اندیشمندان مسلمان در طول تاریخ بدان پرداخته اند. در این میان دین اسلام نیز حامل تعالیم وحیانی و عقلانی است که آرمان شهر مطلوب انسانی را به تصویر می کشد. سلسله آرمان شهرگرایان مسلمان از فارابی آغاز شده و تا دوران معاصر امتداد داشته و یکی از متاخرترین اندیشمندان آرمان گرا آیه الله جوادی آملی است. پژوهش حاضر با هدف تبیین آرای آرمان شهری ایشان با روش توصیفی_ تحلیلی، ضمن ارائه چارچوبی کلی برای شناسایی نقاط کلیدی در تفکرات یک آرمان گرا و ارتباط بین آن نقاط، مدل تفکر آرمان شهرگرایی ایشان را بررسی نموده است. ایشان به عنوان یکی از اندیشمندان و فیلسوفان مسلمان معاصر معتقد است در دوران غیبت، امکان ایجاد حکومت اسلامی با هندسه مشخص وجود دارد. و در دوران ظهور نیز حضرت ولی عصر (عج) به عنوان انسان کامل، با قرار گرفتن در مسند حکومت، استعداد بالقوه مقام خلیفه اللهی در انسان ها را شکوفا می کند. مدینه فاضله ای که در نهایت تشکیل خواهد شد تنها پوسته محسوب می شود و بلکه هدف متوسط خلقت انسانی است؛ در حالی که انسان کامل، روح آن مدینه است.
Description of utopia (al-madīnat al-fāḍila) is one of the notions that various scientists، including Muslim scholars، have dealt with throughout history. Meanwhile، Islam conveys Revelational and rational teachings portraying the utopia yearned by humankind. The chain of Muslim utopists begins with al-Fārābī and extends to the present era، with Ayatollah Javādī Āmulī as one of the most recent utopist thinkers. Aiming at explicating his utopian opinions، the present research has studied his utopian pattern of thinking while using the descriptive-analytical method to present a general frame of reference for identifying the key points of a utopist and the relation between those The Structurology of Ayatollah Javādī Āmulī’s Thoughts concerning Utopia points. As one of the contemporary Muslim thinkers and philosophers، Ayatollah Javādī Āmulī believes that it is possible to create an Islamic government (ḥukūma) with a specified engineering during the Occultation. Similarly، Valī al-‘Aṣr (Imam Mahdi – Aj.)، as a perfect human being assuming the ḥukūma، will actualize the potential of Divine Vicegerency status in human beings. The utopia that will eventually be created will be regarded only as a crust، which is the average goal of human creation; whereas the soul of that utopian community is the perfect man.
خلاصه ماشینی:
آیةالله جوادی آملی معتقد است «انسان مدینه فاضله است و خداوند متعال هرچه که در یک کشور عقل و عدل باید وجود داشته باشد را در درون انسان قرار داده است».
دین در مدینه فاضله آیةالله جوادی در تعریف دین میگوید: «دین الهی، مجموعه قوانین و عقاید و مقرراتی است که خداوند آن را برای هدایت بشر فرستاده است تا انسان در پرتو آن هوی و هوس خود را کنترل و آزادی خود را تأمین کند».
از آنجا که به استناد قرآن همۀ انسانها بالقوه خلیفه الهی هستند، میتوان بر مبنای نظریات ایشان این گونه نتیجه گرفت که هنگامی که انسانها در پرتو خلیفه الله بالفعل (انسان کامل) رشد یافتند و مقام خلیفه الهی در آنها نیز به گونهای تحقق یافت، برون دادی وجود خواهد داشت به نام مدینه فاضله؛ هرچند بهشتی برتر از این مدینه زمینی نیز وجود دارد و منتظر آنان است.
در همین راستا، ویژگیهای این دو نظام اسلامی در عصر ظهور و غیبت نیز با تفاوت درجات و توجه به اختصاصات آنها در مسیر هم میباشد و نظام مبتنی بر ولایت عام امام عصر چشم انداز نظام و مدینه فاضله مهدوی را در پیشرفت و تکامل و زمینه سازی ظهور در نظر دارد.
بررسی نقاط کلیدی آرای آرمانشهرگرایی در آثار ایشان نشان میدهد اول، آرمانشهری که وی معرفی میکند از این جهت که تحقق پذیر است، مدینه فاضله است و نه ناکجاآباد.