چکیده:
هدف از پژوهش حاضر، بررسی مشخصات روان سنجی مقیاس ویژگی های اخلاقی در دانش آموزان دبیرستانی، بوده است. برای این منظور از دانش آموزان دبیرستانی شهر ارومیه نمونه ای به تعداد 693 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی، انتخاب و مقیاس 72 سئوالی ویژگی های اخلاقی محقق ساخته که طیف آن پنچ گزینه ای بوده است، برای آن ها اجرا گردید. جهت استخراج عوامل، از روش تحلیل عوامل اصلی استفاده و دو عامل بزرگ اخلاق، شامل؛ عامل درونی و بیرونی، استخراج گردید. عامل اول، هشت متغیر؛ اخلاق بر مبنای قانون، قراردادهای اخلاقی، اخلاق همگانی، فرامن، طرح واره های اخلاقی، اخلاق مذهبی با تاکید بر اسلام، حساسیت اخلاقی و مهارت های اجرایی اخلاقی و عامل دوم، چهار متغیر؛ اخلاق بر مبنای تنبیه، پاداش، تایید دیگران و یادگیری را در بر می گرفت. این دو عامل در مجموع 96/56 درصد از واریانس را تبیین نمود. در تعیین روایی مقیاس، ضریب همبستگی بین نمرات آزمون لیند و عامل درونی مقیاس ویژگی های اخلاقی برابر با 79/0، ضریب همبستگی بین نمرات آزمون لیند و عامل بیرونی مقیاس ویژگی های اخلاقی برابر با 68/0 و ضریب همبستگی بین نمرات آزمون لیند و کل مقیاس ویژگی های اخلاقی برابر با 71/0 بوده است. جهت تعیین پایایی مقیاس، از ضریب آلفای کرونباخ، استفاده شده است. پایایی کل پرسشنامه برابر با 74/0، پایایی عامل یک پرسشنامه برابر با 88/0 و پایایی عامل دو پرسشنامه نیز برابر با 67/0 بوده است. مقایسه آزمودنی های پسر و دختر، نشان داد که در خرده مقیاس های اخلاق بر مبنای؛ تنبیه، پاداش، مذهب و حساسیت اخلاقی بین دانش آموزان پسر و دختر، تفاوت معنادار وجود دارد.
The aim of this research was to inquiry psychometrics specifications of ethical characteristics scale in high school students. For this purpose، a sample of 693 students of high school in Oumieh was selected by cluster-stratified- randomly sampling. Five-choice 72-question scale inventories prepared by the researcher were used for assessment of moral characteristics. For extracting factors main factor analysis was applied and two main factors of morality including external and internal factors were indicated. The first factor included 8 variables (morality based on law، ethical contract، universal ethical principles، super ego، cognitive schemas، Islamic religious ethical principles، ethical sensitivity & motivation، ethical administrative skills) and second factor involved four variables (ethics based on punishment، viscerotonia، confirmation of others، observational learning). These factors analysis totally explained 56/96% of variance. For determination of validity in this scale، use correlation of Lind inventory scales with first factor equal to 0/79%، second factor equal to 0/68%، and total scale equal to 0/71%. For determination of reliability in this scale، Cronbach alpha was used and showed 0/88% for factor 1، 0/67% for factor 2، 0/74% for total scale. Data analysis showed that there is significant difference in micro ethics based on punishment، viscerotonia، religious principles and ethical sensitivity.