چکیده:
هدف این مقاله بررسی تأثیر گفتمانهای هویت بر شکلدهی و یا عدم شکلدهی سیاست خارجی مشترک اسلامی با عنایت به مؤلفههای تأثیرگذار در حوزه داخلی و خارجی کشورهای مسلمان حوزه خاورمیانه است. دو مؤلفه اساسی در این چارچوب، اعتقادات و ارزشها و فشارهای قدرتهای فرامنطقهای است. پژوهش بر این نظر است که اعتقادات، زمینههای انتزاعی لازم جهت شکلدهی هویت را فراهم میآورد اما هویتهای برآمده از ارزشها لزوما کارکرد همگراساز ندارند. بدین معنا که اگر چه اعتقادات دینی، نظیر اعتقاد به خدا، پیامبر اسلام، قبله و کتاب مشترک، کشورهای مسلمان خاورمیانه را به شکلدهی سیاست خارجی مشترک رهنمون میسازد (نقش ایجابی)، اما در عین حال، افتراقات مذهبی ـ فرقهای که گفتمانهایی در درون گفتمان اسلامی هستند، مانع از شکلدهی سیاست خارجی مشترک اسلامی خواهند شد (نقش سلبی). از سوی دیگر، غرب نیز تأثیرات ایجابی و سلبی بر این فرایند دارد. چه اینکه وقتی اقدامات غرب کل جامعه اسلامی را به چالش میکشد (مثل اسلامستیزی) نقش ایجابی را در فرایند شکلدهی سیاست خارجی مشترک اسلامی ایفا میکند و وقتی در ایجاد روابط دوستانه میان کشورهای مسلمان کارشکنی میکنند (مثل تلاش در جهت تهدید جلوه دادن ایران و شیعیان) نقش سلبی در این فرایند دارند.
خلاصه ماشینی:
"لذا این پژوهش تلاش دارد تا شکلدهی سیاست خارجی مشترک در کشورهای خاورمیانه را در چارچوب انتزاع هویت مورد ارزیابی قرار دهد.
لذا فجایعی که در فلسطین اشغالی توسط اسرائیل و با حمایت غرب، به ویژه آمریکا، صورت میگیرد، به همراه گسترش مداخلات غرب در امور جهان اسلام میتواند به عنوان یک عامل ناامن کننده برای کشورهای مسلمان تلقی شود و روند شکلدهی سیاست خارجی مشترک اسلامی را تسریع بخشد.
357 با عنایت به اینکه حریم جغرافیایی توسعهطلبیهای اسرائیل شامل کشورهای اسلامی است، لذا وجود این دولت و برنامههای مورد نظر آن تهدیدی آشکار برای کشورهای اسلامی تلقی شده و در نتیجه، آنها را به اتخاذ سیاست خارجی هماهنگ ترغیب میکند.
از جمله در صورتی که انتزاع هویت در میان ملتهای خاورمیانه بر آمده از اشتراکات اعتقادی همچون اعتقاد به خدا، پیامبر، قبله و مناسک مشترک باشد، زمینه برای همکاری و وحدت رویه کشورهای اسلامی در سیاست خارجی بیشتر فراهم خواهد آمد.
تأکید بر تمایزات فرقهای و یا آنچه خطر ایران و شیعیان خوانده میشود و همچنین گرایشات قومی برخی از اقوام نیز نقش سلبی در فرایند شکلدهی سیاست خارجی مشترک کشورهای اسلامی خواهد داشت."