چکیده:
نــوعی ساختارشــکنی کــه در شــعردفاع مقــدس بــه عنــوان بخــشی از ادبیــات پایــداری ایــن مــرز و بــوم ظهــورکرده اســت ، پیونــد حماســه وعرفــان اســت . شــعر حماســی ، برجــسته تــرین شــیوههــای غیرســتیزی و دفــع غیرخــودی را بــا آفــرینش هنــری وگــزینش کلمــات و ترکیبــات ســازگار بــا آن بــه نمــایش مــی گــذارد و رســالت شــعر عرفــانی نیــز تلطیــف روح و کاســتن از غلظت هـا، بـسط ضـمیر آدمـی بـرای پـذیرش دیگـران تـا مرزهـای گذشـت از خـود وکنـدوکاو درون برای زدودن بیگانگی هاست . دو عنـصر حماسـه و عرفـان در اشـعار شـاعران دفـاع مقـدس بـه دفعـات تجلـی یافتـه اسـت کــه ایــن تجلــی ، ملهــم از فرهنــگ ، ادبیــات و فــضای حــاکم بــر شــرایط جنــگ بــوده اســت . در میــان ایــن شــاعران، قیــصر امــین پــور، بــه گونــه ای خــاص بــین حماســه و عرفــان پیونــد زده کــه محصول زندگی و تجربه های خاص شاعر در فضای دوران دفاع مقدس است . امــین پــور، عــلاوه بــر بــه کــارگیری تــصاویر مربــوط بــه نبــرد و جنــگ ، روکــشی نــازک از معانی لطیف عرفانی را نیـز بـر آن افـزوده اسـت کـه بـا ایـن تلفیـق زیرکانـة مـضامین عرفـانی بـا مضامین حماسی ، به شعرهای خویش ، لطف و جذابیتی درخور توجه بخشیده است . در این مقاله ، نگارنـده بـرآن اسـت تـا پیونـد حماسـه و عرفـان را در اشـعار قیـصر امـین پـور بازشناسانده و بررسی و تحلیل نماید.
خلاصه ماشینی:
حماســه را فردوســی و عرفــان را مولــوی بــه بــالاترین وجــه در اشعارشــان بازتابانــدهانــد و شـعر بعـد از انقـلاب خـصوصا سـرودههـای دورة دفـاع مقـدس حماسـی و عرفـانی اسـت ، این تلفیق در شعر قیصر امین پور، سبکی خاص یافته است .
بـا توجـه بـه اشـرافی کـه امـین پـور بـر مـضامین ادبـی دورههــای پیــشین بــه ویــژه در مــضمون برجــستة ادبیــات فارســی یعنــی حماســه و عرفــان دارد، مضامین حماسه و عرفان در شعرهای او تجلی گسترده پیدا کرده است .
آنچــه کــه در ایــن حــوزه شــعر قیــصر را از دیگــر شــاعران هــم عـصرخود متمـایز مـی نمایـد، چگـونگی رفتـار بیـانی قیـصر اسـت کـه صـرفا بـه توصـیف موضوعات جنگ و عرفان در انحصار واژگان حماسی و عرفانی نمی پردازد.
٢- بحث زمــان آگــاهی شــاعر و ضــرورت تحریــک هیجــان در رویــدادهای اجتمــاعی ، شـعر قیـصر را نـاگزیر از آمیختگـی بـا عناصرحماسـی مـی نمایـد و ایـن ضـرورت، چنـان از اهمیــت برخــوردار اســت کــه شــاعر بــه مــدد مولفــه هــای عرفــانی ، حتــی در وصــف شهیدان نیز از لحنی حماسی استفاده می نماید .
در ایـن شـعر در کنـار مفـاهیم و کلمـات متبـادر شـده از عرفـان، رگـه هـای حماسـه نیز احساس می شود که به غنای معنوی شعر افزوده است : الــف - برخــورداری از زبــان حماســه : مفــاهیم حماســی در سراســر ایــن شــعر مــوج مــی زنــد.
همــان طــور کــه قــبلا گفتــه شــد، حماســه عملــی خــارق العــاده اســت کــه در ایــن ویژگـی بـا معجـزه، صـفت مـشترک دارد؛ مـضاف بـر اینکـه زبـان حماسـی شـعر، آراسـته بـودن شـعر را بـه عنـصر حماسـه نـشان مـی دهـد.