چکیده:
طی دو دهه اخیر بسیاری از کشورها، اقدام به کوچک سازی دولت و واگذاری بنگاه ها به بخش خصوصی کرده اند. این فرآیند که «خصوصی سازی» نامیده می شود، علاوه بر گسترش بخش خصوصی، افزایش توان نظارتی دولت را نیز به همراه دارد. بدین منظور، ایران نیز خصوصی سازی بنگاه ها و شرکت های دولتی را در دستور کار خود قرار داده است. روش های مختلفی برای خصوصی سازی وجود دارد که یکی از پرکاربردترین آنها در همه کشورها و از جمله کشور ما، واگذاری سهام شرکت های دولتی به بخش خصوصی از طریق بورس اوراق بهادار است. شواهد تجربی، حاکی از آن است که دولت ها علاقه دارند سهام شرکت های وابسته به خود را در عرضه عمومی اولیه به زیر ارزش ذاتی عرضه کنند و معمولا قیمت گذاری زیر ارزش ذاتی عرضه عمومی اولیه سهام شرکت های دولتی، بیشتر از شرکت های غیردولتی است. این تحقیق بنا دارد اولا عرضه زیر قیمت عرضه عمومی اولیه سهام شرکت های دولتی را با شرکت های غیردولتی واگذارشده از طریق بورس اوراق بهادار تهران مقایسه کند و ثانیا عوامل موثر در آن را بشناسد و سهم هر عامل را مشخص کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که تمام شرکت های عرضه شده در بورس اوراق بهادار تهران، اعم از دولتی و غیردولتی به زیر ارزش ذاتی عرضه می شود اما اختلاف معناداری بین قیمت گذاری زیر ارزش ذاتی شرکت های دولتی و غیردولتی در عرضه عمومی اولیه سهام آن ها وجود ندارد. همچنین، تنها عامل موثر در قیمت گذاری زیر ارزش ذاتی شرکت های غیردولتی در سررسیدهای یک ماهه و سه ماهه، تعداد کارکنان شرکت و تنها عامل موثر در قیمت گذاری زیر ارزش ذاتی شرکت های دولتی در سررسید یک هفته ای، درصد عرضه سرمایه در روز عرضه عمومی اولیه سهام است.
خلاصه ماشینی:
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری زﯾﺮ ارزش ذاﺗﯽ در ﻋﺮﺿﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ اوﻟﯿﻪ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی دوﻟﺘﯽ و ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ در 1 ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان در ﺳﺎلﻫﺎی 0831 ﺗﺎ 8831 ﻋﺎدل آذر ﺗﺎرﯾﺦ درﯾﺎﻓﺖ: 31/11/1931 ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ رﺳﺘﻤﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺬﯾﺮش: 52/2/2931 ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻔﺮی ﭼﮑﯿﺪه ﻃﯽ دو دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرﻫﺎ، اﻗﺪام ﺑﻪ ﮐﻮﭼﮏﺳﺎزی دوﻟﺖ و واﮔﺬاری ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ.
اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻨﺎ دارد اوﻻ ﻋﺮﺿﻪ زﯾﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ اوﻟﯿﻪ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی دوﻟﺘﯽ را ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ واﮔﺬارﺷﺪه از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﺪ و ﺛﺎﻧﯿﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در آن را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻞ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ.
ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﻋﺮﺿﻪﻫﺎی اوﻟﯿﻪ از وﺟﻮد دو وﯾﮋﮔﯽ در آنﻫﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﯽدﻫﺪ؛ اول آﻧﮑﻪ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﻋﺮﺿﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ اوﻟﯿﻪ، ﻣﻌﻤﻮﻻ زﯾﺮ ارزش ذاﺗﯽ ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری ﻣﯽﺷﻮد و دوم آﻧﮑﻪ ﺳﻬﺎم ﻣﺰﺑﻮر در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﯿﻒﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻬﺎم دﯾﮕﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ دارد ) ,Bundoo, 2007; Boabang, 2003; Chi & Padget, 2002; Aussenegg 0002(.
. (Pons-Sanz, 2005, p ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮔﺴﺘﺮدهای درﺑﺎره ﻋﺮﺿﻪ زﯾﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺗﺎزهﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ دوﻟﺘﯽ و ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام، ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺒﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری زﯾﺮ ارزش ذاﺗﯽ ﺳﻬﺎم در ﻋﺮﺿﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ اوﻟﯿﻪ ﻣﻄﺮح ﮐﺮده اﺳﺖ.