چکیده:
امروزه توسعه به عنوان یک فرآیند مهم ترین بحث کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه است، بررسی و شناخت نواحی روستایی و تحلیل قابلیتها و تنگناهای آنها در فرآیند برنامه ریزی توسعه روستایی اهمیت بسزایی دارد و امروزه آگاهی از امکانات و تنگناهای نواحی روستایی نوعی ضرورت جهت ارائه طرح ها و برنامه های توسعه می باشد. با توجه به اینکه پروژه های توسعه با دیدگاه اقتصادی، ایجاد درآمد بدون توجه به تبعات زیست محیطی و نابرابریهای اجتماعی حاصل از توسعه (صرفا اقتصادی) صورت می گیرند، ضروت توجه و اجرائی کردن مفهوم توسعه پایدار امری الزامی است، از آنجایی که موجودیت و بقای روستا در گرو شکوفایی و پایداری تمامی مولفه ها و سازو کارهای توسعه ای آن است در واقع پایداری مجموعه ای از ابعاد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی است که در تعامل و تقابل این ابعاد، پایداری یا عدم پایداری تحقق می یابد. در این پژوهش با استفاده از مدلهای سنجش توسعه پایداری، وضعیت پایداری روستاهای غرب جزیره قشم، مورد تحلیل قرار می گیرند. روستاهای غرب جزیره قشم به دلیل دوری از مرکز و کمبود امکانات زیربنایی با مشکلاتی از قبیل کمبود امکانات آموزشیٰ بهداشتی و مهمتر از همه کمبود منابع آب شرب مواجه هستند. با توجه به سیاست یونسکو مبنی بر توسعه روستاهای واقع در محدوده ژئوپارک در زمینه امکانات زیربنایی و خدماتی، این روستاها در آینده می توانند به سبب اجرایی کردن این طرح توسعه قابل ملاحظه ای داشته باشند. روش به کار گرفته در این نوشتار، توصیفی تحلیلی- کمی است. و با استفاده از اطلاعات و شاخص های موثر در توسعه روستایی، این روستاها مورد بررسی واقع شدند. نتایج حاکی از آن است که روستاهای غرب جزیره به دلیل واقع شدن در انتهای جزیره از کمترین امکانات آموزشی، بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی برخوردارمی باشند نتایج بررسی ها حاکی از بالا بودن نرخ مهاجرت در این روستاهاست. با استفاده از مدل های موریس و تاکسونومی رتبه بندی روستاهای بخش شهاب صورت گرفت که از بین35روستای موجود در این بخش2 روستا دارای پایداری قوی،11 روستا نیمه پایدار،7 روستا پایدار ضعیف و15روستا ناپایدار بودند. روستاهای طبل و دولاب به عنوان مراکز خدمات روستایی به سایر روستاها خدمات رسانی می کنند و از غرب به شرق بخش از تعداد روستاهای ناپایدار کاسته می شود.
خلاصه ماشینی:
با استفاده از مدل هاي موريس و تاکسونومي رتبه بندي روستاهاي بخش شهاب صورت گرفت که از بين ٣٥روستاي موجود در اين بخش ٢ روستا داراي پايداري قوي ، ١١ روستا نيمه پايدار،٧ روستا پايدار ضعيف و١٥روستا ناپايدار بودند.
جدول شماره ١: تقسيمات سياسي شهرستان قشم نام بخش جمعيت نام شهر نام دهستان تعداد آبادي بخش شهاب ٣٠١١٢ سوزا دولاب 13 سوزا 10 صلخ 15 هنگام 3 لارک 3 بخش هرمز 5699 هرمز بخش مرکزي ٦٨٠٧٠ قشم حومه 13 درگهان رمکان 15 منبع : سالنامه آماري استان هرمزگان ، ١٣٨٥ (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شماره ١: موقعيت بخش شهاب در شهرستان قشم جدول شماره ٢: تعداد خانوار و جمعيت روستاهاي مورد مطالعه در بخش شهاب شهرستان قشم بخش دهستان روستا جمعيت خانوار باسعيدو 1675 360 دوستکو 494 121 درکوه 550 117 کاني 311 65 گوري 726 151 مرادي 283 68 دولاب تمگس 162 34 دولاب 1125 243 بخش شهاب کنارسياه 324 84 سرريگ 1498 329 چاهو غربي 527 107 چاهوشرقي 919 202 عايشه آباد 77 18 جمع 8671 1899 دهخدا 525 127 سهلي 1480 300 شهرک پرواز 105 33 صلغ صلغ 2281 420 طبل 3153 631 ملکي 193 45 هفت رنگو 513 100 دوربني 616 155 گوران 1131 282 جمع 10541 2207 ديرستان 1453 294 شيب دراز 461 93 سوزا مسن 1623 352 برکه خلف 314 63 ريگو 333 63 زيرانگ 1048 191 نخل گل 240 40 جمع 5472 1096 غيل 27 5 هنگام هنگام جديد 400 95 هنگام قديم 48 12 جمع کل 475 112 لارک شهري 484 99 لارک لارک کوهي - - لارک مروته - - جمع 484 99 جمع کل 5 35 25643 5413 منبع : نتايج سرشماري نفوس و مسکن آبادي هاي شهرستان قشم بحث و نتايج شاخص شناسي توسعه پايدار روستايي شاخص هاي پايداري مهم ترين ابزاري هستند که به افراد، نهادها، اجتماعات و جوامع کمک مي کنند تا درباره آينده خود به انتخاب هاي متناوب و بهتري دست زنند( شاه ولي ، دهقانپورو نامجويان شيرازي ،١٣٨٥،ص ٥٠).