چکیده:
فطرت یکی از اساسیترین موضوع هایی است که قرآن کریم در زمینه انسان شناسی و بـه دنبـال آن هستیشناسی بدان پرداخته است . بر این اساس ،، واکاوی فطرت و ابعاد آن و نیـز نقـش بنیـادین آن در حوزة فرد و اجتمـاع از منظـر قـرآن از بایسـته هـایی اسـت کـه نتـایج آن مـیتوانـد تـاثیر فراوانـی در اسلامیسازی معرفت و اسلامیسازی حیات انسانی داشته باشد. این مقاله با بهره گیری از آیه فطـرت و تحلیل مفاهیم مطرح شده در آن و نیز نیم نگاهی به بحران ها، دغدغه ها و مشکلات نظری و عملـی بشـر به دنبال آن است که برخی پیام ها، دلالت ها و ظرفیت ها، نتـایج و لـوازم ، مبـانی اخلاقـی و بنیـان هـای مطرح شده در این آیه شریفه برای حل بحران ها و مشکلات بشر را مورد واکاوی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
در ایـن آیـات کـه حرکـت کمـالی انسان مطرح است ، این موارد نیز به چشم می خورد: الف ) موضوع حرکت یا متحرک که در اینجا انسان برخوردار از فطرت است و مـیتوانـد بـا حرکـت رشد یابد و ظرفیت های خود را به فعلیت برساند و با بهره گیری از دیـن ، پیـروی از آن ، انابـه و تقـوا بـه سوی هدف الهی حرکت کند و این مسیر را طی کند (أقم ...
بر این اساس ،، خداوند پس از آفرینش انسان ، او را به خود واگذار نکرده و رهـا ننمـوده اسـت ، بلکـه ربوبیت خود را با جعل تشریعی دین برای او تکمیل کرده است و بـا دسـتورات خـود (ماننـد پیـروی از دین ، انابه ، تقوا و برپایی نماز از سویی، و نهی از شرک و تفرقه در دین و گروه گروه شدن از سوی دیگـر) راهنمایی او را بر عهده میگیرد و مسیر هدایت و ضلالت را به او نشان میدهد (همان : ١٩٣ـ١٩٠).
٩) توحیدی بودن فطرت انسان با توجه به فطری بودن دین (که از نظر گذشت )، مطمئنا یکی از اساسیترین بنیان های دیـن مـورد نظر قرآن کریم توحید یعنی باور و ایمان به ذات پاک خداوند واحد و نیز عبودیت در برابر تنهـا اوسـت ، دستور پیروی از دین (فأقم وجهک للدین ) به همراه دعوت به لـزوم دلبسـتگی قلبـی و عملـی بـه حـق متعال (منیبین إلیه واتـقوه ) و نهی از از شرک (ولا تکونوا مـن المشـرکین ) همگی دلالت بر توحیـدی بـودن دین فطری دارد.
بنابراین ، دعوت انبیا به اطاعت خداوند نیز چیـزی اسـت کـه متناسـب بـا فطـرت انسان است و عصیان و نافرمانی اوست که خلاف فطرت است (جوادی آملی، ١٣٧٨، ج ١٢: ١٤٧ـ١٤٥و ١٦٨ـ١٦٧؛ ابن عاشور، ١٤٠٠ق .