چکیده:
از اصول مدیریت،تفویض و واگذاری اختیار و در مقابل آن مسئولیتخواهی است.ادارهء مطلوب جامعه با مشخص کردن وظایف اشخاص و مدیران و پیگیری از آنان امکانپذیر است. در سیرهء سیاسی امیر المؤمنین علیه السلام اصل«تفویض اختیار و مسئولیتخواهی»به عنوان یک سنت پایدار وجود داشت و آن حضرت به کارگزارانش با تکیه بر این اصل اختیارات تفویض میکرد و در مقابل اختیارات واگذارشده نسبت به مسئولیتخواهی از آنان با حساسیت شدید برخورد میکرد. امام علی علیه السلام ضمن آنکه خود به این اصل پایبند بود،کارگزارانش را هم توصیه به رعایت آن میکرد.سیرهء رفتار علوی علیه السلام در این مورد الگویی برای بشریت و جامعه اسلامی است. این مقاله بر آن است تا به تبیین شاخصهای رفتار علوی در زمینه اصل«تفویض اختیار و مسئولیتخواهی»به منظور الگوپذیری کارگزاران و مدیران جامعه اسلامی بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"بعد از جنگ جمل، امام علیه السلام خطاب به مردم بصره فرمود:«عبد الله بن عباس را جانشین خود بر شما قرار دادم، سخن او را بشنوید و فرمان او را تا هنگامی که از فرمانهای خدا و رسول صلی الله علیه و اله پیروی میکند، اطاعت کنید واگر میان شما بدعتی پدید آورد یا از حق منحرف شد،بدانید او را از فرماندهی بر شما کنار خواهم زد»1 امیر المؤمنین علیه السلام،مردم را بهترین بازرس و ناظر بر نظام سیاسی دانسته و آنان را مورد تشویق قرار داده و حتی تاکید میکرد که نخبگان و کارگزاران نظام را در هر سطحی زیر نظر داشته و مورد پرسش قرار دهند و کوچکترین تخلفی را کیفر داده و آن را جهت عزل آنان گزارش نمایند.
در نامه خود به یکی از فرماندارانش در سال04 هجری پس از یادآوری گزارشهایی که در مورد او به امام علیه السلام رسیده میفرماید:«به من خبر رسیده که کشت زمینها را برداشته و آنچه را که میتوانستی گرفته و آنچه که در اختیار داشتی به خیانت خوردهای،پس هرچه زودتر حساب اموال را برای من بفرست و بدان که حسابرسی خداوند از حسابرسی مردم سختتر است»3 این شدت عمل و قاطعیت امام در -------------- (1)-همان،نامه 04،ص 465 (2)-همان،نامه 34،ص 155 (3)-همان،نامه 04،ص 745 حسابرسی را همه میدانستند و به این نکته نیز آگاه بودند که امیر المؤمنین در اینگونه موارد به هیچ وجه انعطافپذیر نیست و آنچه میگوید،عمل میکند."