چکیده:
هیچ اقدامی در جهان بدون مخاطره نیست. تولید، توزیع و استفاده از انرژی اتمی هم خالی از حوادث نخواهد بود. بهترین درمان حوادث ناگوار، پیشگیری است. از یک طرف نمیتوان از این انرژی حیاتی صرفنظر کرد و از سوی دیگر، حتی در استفاده صلحآمیز این انرژی نیز، خطراتی سهمگین نهفته است. در حقوق بینالملل، دولتها به سختی مسئولیت برای کارهای منع نشده را پذیرا هستند، بهویژه اگر خود آنها اقدام به فعالیت منع نشده، نکرده باشند. در حقیقت تلاش دولتها در جهت بار نمودن این مسئولیتها بر دوش دیگران است. درخصوص انرژی هستهای هم همین موضوع صادق است. دولتها، مسئولیت برای نقض تعهدات بینالمللی خود را میپذیرند و هنگامی که بحث پرداخت خسارت مطرح میشود آنرا به متصدی و امثال آن انتقال میدهند. هدف اولیه نگارش این مقاله، تشریح مستند تعهدات دایر بر پیشگیری از حوادث اتمی است. پس از اثبات چنین تعهدی، مشکلات مرتبط با ایمنی و اطلاعرسانی، مقابله با خسارات و مسئولیت جبران خسارات تجزیه و تحلیل حقوقی میشود تا از این میان ثمرة مطلوبی برای رفع موانع عاید گردد. در این نوشتار تلاش شده است تا با تجزیه و تحلیل روشهای پیشگیری و شیوههای جبران خسارات در طرحهای تدوین شده از سوی کمیسیون حقوق بینالملل سازمان ملل متحد بررسی نماید که آیا پیشگیری تنها کافی است و آیا طرحهای کمیسیون حقوق بینالملل، دولت و مردم را برای حل مشکلات مرتبط به حوادث اتمی مستغنی از الحاق به کنوانسیونهای خاص بینالمللی میسازد یا خیر؟ اگر این اصول و مبانی کافی نباشند چارهای جز پذیرش کنوانسیونهای خاص مسائل هستهای یا طراحی شیوهای بدیع برای جبران خسارات وارده به مردم و دولتها وجود ندارد که باید برای پذیرش و الحاق به آنها یا طراحی شیوه جدید چارهاندیشیهای لازم را معمول داشت. از همه مهمتر اینکه، چه مشکلاتی ممکن است وجود داشته باشد که جستجوی راهحلهای حقوقی را ایجاب میکند؟
After the Hiroshima and Nagasaki being bombarded by the USA and also the reactor catastrophe at Chernobyl and ThereMillIsland and etc., the whole international community became concerned about the damage and loss of life and properties, which might be caused by the nuclear incidents. Nuclear accidents show that, in addition to the loss of life and property, several other serious diseases occur after chronicle low dose irradiation. Distortions of the central nervous system are observed, especially mental illness, as well as malfunction of other organs. Therefore, it seemed necessary to discuss several matters in relation to the nuclear activities, including: limitations created by nuclear plants, and liability and responsibility for injuries and damages caused by them, risk of the use of nuclear energy for the environment, the main principles of the state liabilities, concepts of nuclear activities and incidents and the main civil liabilities of the states and operators. Under the light of these matters, in this article, some fundamental questions related to the international civil liabilities of the states for the nuclear activities are considered in detail. In addition to the discussion as to reduction of the risks, in above cases, the entities which are liable for the given type of damage and loss are dealt with. The international civil liability treaties which contain uniform provisions for the type of damage and loss covered, type of liabilities (i.e. fault based or strict), financial limitations of liabilities are also dealt with properly. We finally came into the conclusion that irrespective of many rules and regulations as to the civil liabilities and responsibilities of the states, there are still some deficiencies which are carefully discussed and dealt with in this article.
خلاصه ماشینی:
از طرفی کمیسیون حقوق بینالملل سازمان ملل متحد، با هدف تعیین حدود و چگونگی اجرای مسئولیت بینالمللی دولتها در زمینه پیشگیری زیانهای ناشی از فعالیتهای منع نشده، بخش دوم طرح خود راجع به مسئولیت بینالمللی در قبال اعمال منع نشده (2001) و مقررات پیشنویس اصول مربوط به تخصیص ضرر و زیان در موارد زیان فرامرزی ناشی از فعالیتهای خطرناک (2006) و همچنین سایر معاهدات بینالمللی را تهیه کرده و در آنها تعهد اولیه به جبران زیانهای ناشی از فعالیتهای منع نشده (مانند فعالیتهای هستهای صلحآمیز) را پذیرفته و مورد تأکید قرار داده است.
به عقیده وی این مسئولیت مربوط به نتایج قصور و کوتاهی در اجرای یک تعهد یا کوتاهی در انجام معیارهای اجرایی مقرر شده، اختصاص مییابد Prevention of Transboundary Harm from Hazardous Activities ,Adopted by International Law Commission at its Fifty-third Session (2001) Article.
جبران خسارت براساس مقررات پیشنویس اصول مربوط به تخصیص ضرر و زیان در موارد زیان فرامرزی ناشی از فعالیتهای خطرناک (2006) 1 در سال 2001 کمیسیون حقوق بین الملل، بخش اول طرح خود راجع به مسئولیت بینالمللی برای آثار زیانبار ناشی از اعمال منع نشده توسط حقوق بین الملل را، تحت عنوان پیشگیری ضرر و زیان ناشی از چنین فعالیتهایی تدوین کرد.
علیرغم اینکه در حقوق بینالملل مسئولیت دولتها، نقض تعهدات مربوط به پیشگیری از ضرر و زیان هستهای (البته در صورت انتساب عمل به دولت نقض کننده) موجب مسئولیت است، اما در شرایط کنونی طرح مسئولیت بینالمللی دولتها به جهت نقض این تعهدات و به تبع آن الزام آنها به جبران خسارت با پارهای از محدودیتها مواجه است.
17- Draft Articles on prevention of Transboundary Harm from Hazardous Activities, Adopted by International Law Commission of United Nations Organization at 2001.