چکیده:
جمهوریت علیرغم تحولات و تطورات در غرب و انباشت معرفتی آن هم از نظر محتوا و هم
شکل و سابقه چند قرنه خود، در اندیشه سیاسی شیعی در ایران از دوران انقلاب مشروطیت
در قالب گفتمانهای مختلف طرح و به چالشها و منازعات گسترده دامن زده است.این
مقاله درصدد است تا ضمن تشریح زمینههای شکلگیری جمهوریت در اندیشه سیاسی امام
خمینی، مواضع و دیدگاههای ایشان را نسبت به این موضوع تحلیل نمایند.نویسنده بر این
اعتقاد است که هرچند جمهوریت در اندیشه سیاسی امام هم از نظر بعضی مؤلفههای مضمونی
و همساختی(mr F)مورد تأکید است اما چون نگرش ایشان به جمهوریت نظاممند از
جمهوریت در آراءشان ما را به نتایجی غیرواقعی سوق خواهد داد.به همین خاطر ما با
مجموعهای از تفاسیر و تأویلها از جمهوریت در آراء امام مواجه هستیم که از آن جمله
میتوان به دیدگاههای فرمگرایانه، انطباقگرایانه، پارادوکسیکال،
ماهیتگرا...اشاره نمود.
خلاصه ماشینی:
"» 1 به باور آیت الله خمینی حکومت امری است برای اجرای احکام الهی و برقراری نظام عادلانه اسلام و خدمت به مردم امام خمینی مبحث ولایت فقیه را امر تازهای نمیدانستند که باب بحث توسط ایشان در این مورد باز شده باشد، بلکه با اشاره به موارد تاریخی، به برخی اقدامات علمای سلف تحت عناوین احکام حکومتی اشاره داشته، مینویسد: «موضوع ولایت فقیه چیز تازهای نیست که ما آورده باشیم، بلکه این مسئله از اول مورد بحث بوده است.
وی ادامه میدهد که آیا این مفسران به لازمه سخن خود توجه دارند؟» 2 بههرحال به نظر میرسد دیدگاههای مربوط به اسلامیت در مقابل جمهوریت؛تأکید ویژهای بر کاریزما داشته و حتی آن را نهادی ورای قانون اساسی میدانند: در واقع حامیان اقتدار سنتی و کاریزمایی؛از اندیشه مذکور حمایت میکنند و تأکید را بر نوع ویژه، ارتباط مردم با ولایت فقیه قرار میدهند؛به عنوان مثال؛«در رابطه با پیوند میان رهبر و مردم استدلال شده است که برخلاف تصور قانونگرایان مشروعیت نظام و رهبری به آرا و عقاید متکی نیست زیرا مردم نمیتوانند فقیه صالح و واجد شرایط را تشخیص دهند.
3. امام بهطور سیستماتیک به اندیشه جمهوریت نپرداخته و رویکردهای مطرح شده عمدتا تأویلی در اندیشههای ایشان است به گونهای که بعضی از شارحین معتقدند که اگر جمهوری و حکومت انتخابی به معنای عزل و نصب همه مقامات توسط ملت و اداره کشور توسط نمایندگان واقعی مردم و حتی برگزاری رفراندوم و رجوع به آرای عمومی برای تعیین نوع حکومت باشد."