چکیده:
مساله امامت از دیرباز مطمح نظر متکلمان و مفسران نامدار اسلامی بوده است. فرقه های اسلامی در هیچ یک از مسائل دینی به سان مساله امامت اختلاف نظر نداشته اند. علمای نام آور اسلامی، اولا به دو فرقه بزرگ شیعه و اهل سنت تقسیم شدند که جمیع فرقه های شیعه در تعیین امام، قائل به نص شدند، لیکن همه فرقه های اهل سنت قائل به بیعت و اجماع اهل حل و عقد در این باب گشتند. فرقه های شیعه نیز در امر تعیین امام، از برخی جهات متشتت گشتند. برخی قائل به نص خفی و برخی دیگر به عدم عصمت امام نظر دادند. در این میان، شیعه اثناعشری بر این باور است که وجود امام با قاعده عقلی لطف اثبات می شود، چون امامت از ملحقات نبوت است. به دنبال اثبات امام با این قاعده عقلی، عصمت و منصوص بودن امام از جانب خدا و رسول را نیز با استناد به عقل و نقل اثبات می کنند. نویسنده مقاله در این جستار، برجسته ترین براهین عقلی شیعه دوازده امامی را ذکر نموده، سپس با استناد به آیات و روایات، عصمت و منصوص بودن امام را به اثبات رسانیده است. نکته قابل توجه در باب امامت، آوردن براهین عقلی نو با نگاهی دیگر می باشد و نیز تکیه به کتاب الحجه اصول کافی است، که دیگر نویسندگان به این دو نکته کم توجه بوده اند
خلاصه ماشینی:
گرچـه از جهـت تعیـین حـدود ولایت تشریعی در علم فقه نیز مورد بحث واقع میشود، لیکن امامت از نگاه جمیع فرقـه هـای اهـل سنت ، مقوم دین نباشد، بلکه مدیریت جامعۀ اسلامی است و چنین شخصی نیاز به عصمت نـدارد و بدین جهت ، با اجماع و بیعت تعیین میگردد.
مـا در ایـن جستار با توجه به ضیق مجال به چند حدیث در باب عصمت و علم ائمۀ اطهار، به عنوان نمونه ذیلا اشاره میکنیم : ١ـ٣) عصمت امامان در اصول کافی در باب عصمت امامان ، علیهم السلام ، در این کتاب شریف احادیث بسیاری وارد شده که عصمت امام را لطف خداوند بر مردم معرفی کرده اند.
شیخ طوسی با توجه بدین نکته فرموده است : «طبـق ایـن آیـه ، علـی(ع ) امام مسلمانان بعد از پیامبر اکرم (ص ) است ، چون این آیه مساوی بودن کمالات علـی(ع ) بـا پیـامبر (جز پیامبری) را اعلام میفرماید و طبق قیاس مساوات علی(ع ) معصوم و اعلم امت اسلامی اسـت و فقط چنین کسی شایستگی امامت دارد» (طوسی، ١٣٦٧، ج ٢: ٤٨٥).
با توجه به اینکه این دو آیه یکی بعد از دیگری در روز هجدهم ذی حجۀ سال دهم هجری نازل شده است و معرفی حضرت علی(ع ) به دست پیامبر اکرم (ص ) یقینا انجام گرفته (در بحـث حـدیث غدیر خواهد آمد)، به آسانی معلوم میشود که تبلیغ امر مهم در آیۀ تبلیغ ممکن نیست تبلیغ قرآن و دین اسلام باشد، چون به اتفاق شیعه و سنی سورة مائده آخرین سوره ای بود که بـر پیـامبر (ص ) نازل گردید.