چکیده:
حسابداریمدیریتزیستمحیطی(EMA[i])، به عنوان شاخهی درون سازمانی حسابداریمحیطزیست، یک سامانهی اطلاعاتی قوی است که مدیریت را برای کنترل بهینهی مصرف مواد خام، آب، جریانات انرژی و سوخت، ایجاد و دفع ضایعات و پسماند، و پیشگیری از آلودگی محیطزیست یاری میرساند. EMA، به عنوان ابزار نوین مدیریت، از طریق ارتقای پاسخگوئی زیستمحیطی، عملکرد زیستمحیطی و مالی سازمان را بهبود میبخشد. این تحقیق با محوریت EMA با هدف شناسایی عوامل مؤثر در اتخاذ روشهای حسابداریمدیریتزیستمحیطی اجرا شده است. به منظور تحقق هدف تحقیق، اقدام به ساخت 6فرضیه شده است. جهت آزمون فرضیهها، پرسشنامه تهیه و ارسال گردیده و پاسخها توسط آزمون T تکنمونهای مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که 1)اولویت پایین حسابداری هزینههای زیستمحیطی، 2)مقاومت در برابر تغییر روشهای سنتی، 3)کارایی یا ملاحظات مخارج و منافع، 4)محدویت منابع و نیروی متخصص، 5)دشواری جمعآوری و تخصیص هزینههای زیستمحیطی و 6)فشار خارجی عواملی هستند که بر فرایند تصمیمگیری در مورد اتخاذ یا عدماتخاذ روشهای EMA تأثیرگذارند. درپایان با توجه به نتایج، پیشنهاداتی به منظور بهکارگیری این روشها به مخاطبان ارائه گردیده است. صرفنظر از بسط نظری این حوزه از پژوهش؛ نتایج و یافتههای این تحقیق؛ چالشها، فرصتهای استفاده و موارد کاربردی EMA در صنایع ایرانی را تأیید نمود. روش این تحقیق براساس هدف، روش کاربردیـتوسعهای بوده و از نظر ماهیت، توصیفیـپیمایشی است و در مسیر گردآوری اطلاعات و تجزیهوتحلیل، ترکیبی از روشهای کتابخانهای و میدانی شامل فیشبرداری، مشاهده، مصاحبه باز، پرسشنامه(طیف لیکرت)، فرمول کوکران، ضریب آلفای کرونباخ و آزمون Tتکنمونهای استفاده شده است. درضمن برای انجام کلیهی آزمونها، نرمافزار SPSS به کار رفته است.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان میدهد که 1)اولویت پایین حسابداری هزینههای زیستمحیطی، 2)مقاومت در برابر تغییر روشهای سنتی، 3)کارایی یا ملاحظات مخارج و منافع، 4)محدویت منابع و نیروی متخصص، 5)دشواری جمعآوری و تخصیص هزینههای زیستمحیطی و 6)فشار خارجی عواملی هستند که بر فرایند تصمیمگیری در مورد اتخاذ یا عدماتخاذ روشهای EMA تأثیرگذارند.
حسابداری مدیریت زیست محیطی فیزیکی(PEMA)<EndNote No="124" Text=" Physical Environmental Management Accounting (PEMA)"/> نیز، به عنوان ابزار مدیریت داخلی در برخورد با اثرات زیستمحیطی سازمانی و بیان آنها در قالب واحدهای فیزیکی، به کار گرفته میشود ( برای مثال اندازهگیری برق مصرفی به کیلوواتساعت و یا اندازهگیری میزان تولید گازهای گلخانهای به تن).
خواجوی(1375) چهار عامل را بهعنوان موانع عمده در توسعه حسابداری مدیریت شرکتهای تولیدی پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران شناسایی نموده که این عوامل عبارتنداز: 1)آشنا نبودن مدیران نسبت به مفاهیم و روشهای حسابداریمدیریت 2)عدم آموزش کافی و مناسب در دانشگاهها و مراکز آموزشی به منظور آمادهسازی مدیران آینده 3)عدم تهیه اطلاعات بهموقع توسط سیستمهای حسابداری و 4)تغییرات پیاپی در سیاستهای اقتصادی.
حساس یگانه(1390) وضعیت حسابداریمدیریت در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار داده و بیان میدارد: شواهد حکایت از آن دارد که متأسفانه استفاده از حسابداری به مثابه ابزاری برای مدیریت، کاربرد چندانی نیافته است و فرهنگ یاریجویی از رویه های حسابداریمدیریت به اندازه کافی در بین مدیران ایرانی ترویج نیافته است.
3- فرضیههای پژوهش به منظور تحقق هدف تحقیق، یعنی شناسایی عوامل مؤثر در اتخاذ روشهای حسابداری مدیریت زیستمحیطی، شش فرضیه به شرح زیر ساخت و ارائه شده است: فرضیهی اول: به نظر میرسد بین «اولویت پایین حسابداری هزینههای زیستمحیطی» و اتخاذ روشهای حسابداریمدیریتزیستمحیطی رابطهی معنیداری وجود دارد.