چکیده:
آیه 55 سوره غافر از جمله آیاتی است که در چالش با عصمت پیامبر خاتم| تلقی میشود که در آن به رسول خدا| دستور داد شده تا نسبت به گناهش استغفار نماید. مفسران تلاش کردهاند با ارائه تفسیری از این آیه ساحت پیامبر را از گناه منزه شمرند، اما در این راه همه آنان به یک اندازه موفق نبودهاند. در این مقاله ضمن گزارش و نقد ده دیدگاه در تفسیر این آیه، با تکیه بر سیاق، زمان و فضای نزول آیه، مقصود از ذنب پیامبر آن خطورات ذهنیای دانسته شده که گاهی بهطور ناخودآگاه و به مقتضای طبیعت بشری پیامبر، در آن شرایط سخت مکه، نسبت به کند شمردن تحقق وعده خداوند در یاری پیامبر و مومنان به ذهن آن حضرت آمده است. از شیوه تفسیر مفسران دانسته میشود که همه آنان در باره این آیه بر عصمت پیامبر اجماع دارند، حتی قائلان به ارتکاب گناه صغیره یا گناه قبل از بعثت بهدنبال جمع میان آیاتی نظیر آیه مذکور و اثبات عصمت پیامبر بودهاند، اما بهدرستی نتوانستهاند از عهده آن برآیند
خلاصه ماشینی:
(بنگريد به: بروسوي، بيتا: 1 / 105؛ بغدادي، 1415: 2 / 285؛ ملاحويش، 1382: 1 / 132) مفسران مسلمان از شيعه و اهلتسنن اغلب بر عصمت پيامبر از هر گناهي پاي فشردهاند، اما ممکن است تصور شود ظاهر بعضي از آيات قرآن مجيد ازجمله آيه 55 سوره غافر که پيامبر را امر به استغفار براي گناهانش کرده است با اين عقيده اجماعي همسو نميباشد، از اينرو دانشمندان مسلمان و مفسران هر يک بر حسب توان علمي و باور و مذهب خود به حل اين تعارض موهوم پرداختهاند.
براي نمونه انواري (1385: 304 ـ 230) که در اثري مستقل به تحليل و تفسير آيات قرآني به ظاهر ناسازگار با عصمت انبيا پرداخته و با دفاع از عصمت پيامبران تلاش نموده است تفسيري صحيح از اين دست آيات به دست دهد و درباره پيامبر خاتم حضرت محمد| نيز 8 آيه را به بحث گذاشته است، اما از بررسي درباره آيه مورد بحث گويا غفلت کرده است.
نتيجه در اين مقاله ده ديدگاه در تفسير واژه ذنب و نسبت آن به رسول خدا| يا به عبارت ديگر امر خداوند نسبت به پيامبر درباره استغفار از «ذنب"اش در آيه 55 سوره غافر گزارش شد و پس از بررسي و نقد اين ديدگاهها با توجه به سياق آيه و در نظر گرفتن زمان و فضاي نزول آيه شريفه معناي متفاوتي از آيه و نسبتِ گناه به رسول خدا| بيان شد.