چکیده:
ما بهعنوان والدین بهصورت واکنشی و بدون فکر قبلی به کودکانمان جواب میدهیم، بدون اینکه تامل کنیم که آیا جوابمان درست است یا نه. یا بهعنوان مصرف کننده، کالاهایی را میخریم؛ بدون اینکه واقعا بیندیشیم که نیاز داریم، به دردمان میخورد و یا برای سلامتیمان مفید است یا نه و قیمتش مناسب است یا نه. یا بهعنوان معلم، غالبا سعی داریم مطالب درسی را تدریس کنیم؛ بدون اینکه انگیزة آموختن آن مطلب را در دانشآموزان خود بهوجود آوریم (سایت تفکر انتقادی، شمارة ۱۳).با دقت در موارد فوق متوجه میشویم که تصورات و تفکرات ما همیشه درست و منطقی نیستند، بلکه گاهی نادرست، کمعمق، نامناسب، غیردقیق، غیرمنطقی، سوگیری شده، کج و منحرف، جزئی، متعصبانه، خودمدارانه یا جامعهمدارانهاند (سایت ویکیپدیا)، اما برای اینکه از چنین تفکرات و تصورات نادرستی در امان بمانیم و به تصورات و تفکرات درست، عمیق، مناسب، دقیق، منطقی و روشن برسیم، چه باید کنیم؟در جواب باید گفت تفکر یکی از ظرفیتهای وجود آدمی است که در جامعه پرورش مییابد و به فعلیت میرسد، اما برای اینکه نیروی تفکر را درست پرورش دهیم و کیفیت آن را بالا ببریم، لازم است از راه و روشهای خاصی استفاده کنیم تا از این طریق نهتنها ضریب خطای فکر را کاهش دهیم و در هزینههای مالی و زمانی صرفهجویی کنیم، بلکه کیفیت و کارایی تفکر را نیز ارتقا بخشیم. به راه و روشهایی که از طریق آنها فرد به مهارت سازماندهی، مدیریت تفکر و ارتقای کیفیت آن نائل میشود، اصطلاحا مهارت «تفکر انتقادی» میگویند. تفکر انتقادی مهارتی فردی و از جمله مهارتهای زندگی است که کسب آن برای هر فرد ضرورت دارد. زیرا برای ارتقای کیفیت تفکر، یادگیری موثر، حل مسئله و تصمیمگیری در مورد اینکه چه چیزی را باور کنیم یا چه کاری را انجام دهیم، به تفکر انتقادی نیاز داریم (سایت ویکیپدیا). بهعبارت دیگر، کیفیت زندگی ما و کیفیت چیزهایی که ایجاد میکنیم، دقیقا به کیفیت تفکرمان بستگی دارد (سایت تفکر انتقادی، شمارة ۱۴). کسب مهارت تفکر انتقادی مخصوصا برای دانشآموزان بسیار مهم و
خلاصه ماشینی:
"شیوههای تفکر انتقادی در جامعهشناسی با توجه به تعریف و توصیفی که از مفهوم تفکر انتقادی ارائه شد، در این قسمت به سؤال اساسی مقاله میپردازیم: معلمان جامعهشناسی چگونه و از چه راههایی میتوانند مهارت تفکر انتقادی را در دانشآموزان خود پرورش دهند؟ نخست باید گفت در مراکز آموزشی دارای روش آموزش سنتی، مخلوطی از اطلاعات و مفاهیم به دانشآموزان ارائه میشود و دانشآموزان بدون آنکه حس تجزیهوتحلیل، اولویتبندی و سازماندهی دانش نوظهور در آنها بهوجود آید، همچون «اسفنجهایی» خرد و علم معلم را جذب میکنند اما چنین روندی در دنیای امروز دیگر امری معقول نیست؛ زیرا مقدار اطلاعات در دسترس از طریق رایانه، اینترنت و دیگر وسایل ارتباطی، از توانایی افراد در استفاده از این اطلاعات پیشی گرفته است.
بنابراین، بر مبنای همین نظر مایرز میتوان استدلال کرد که مهمترین شیوة پرورش تفکر انتقادی در درس جامعهشناسی نیز فراهم کردن چارچوب فکری- تحلیلی لازم برای تفسیر و تحلیل پدیدههای اجتماعی است و این نیز همان چیزی است که میلز از آن تحت عنوان «بینش یا تخیل جامعهشناختی»۴ یاد میکند.
زیرا «طرح درست سؤال اولین قدم برای ایجاد تفکر انتقادی است» در مراکز آموزشی دارای روش آموزش سنتی، مخلوطی از اطلاعات و مفاهیم به دانشآموزان ارائه میشود و دانشآموزان بدون آنکه حس تجزیهوتحلیل، اولویتبندی و سازماندهی دانش نوظهور در آنها بهوجود آید، همچون «اسفنجهایی» خرد و علم معلم را جذب میکنند اما چنین روندی در دنیای امروز دیگر امری معقول نیست؛ زیرا مقدار اطلاعات در دسترس از طریق رایانه، اینترنت و دیگر وسایل ارتباطی، از توانایی افراد در استفاده از این اطلاعات پیشی گرفته است جدول ۲."