چکیده:
ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮان اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﯾﻪای ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮزﻣﯿﻦ در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود. اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺿﺮورت اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﻣﮑﺎنﻫﺎی ﺑﻬﯿﻨﻪ آن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﺮای دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ. در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﺤﯿﻂ GIS ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار 207Arc Map اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﺮد ﯾﺎ واﺣﺪ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ ﺑﺮای اﯾﻦ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺧﺮد ﻧﯿﺰ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮان اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺗﻔﺮج ﮔﺴﺘﺮده و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺨﺶ ﺗﻔﺮج ﮔﺴﺘﺮده درﺟﻪ ﯾﮏ 37/06 درﺻﺪ، ﺗﻔﺮج ﮔﺴﺘﺮده درﺟﻪ دو 2/28 درﺻﺪ، ﺗﻔﺮج ﮔﺴﺘﺮده درﺟﻪ ﺳﻪ 0/23 درﺻﺪ و ﺑﺨﺶ اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ درﺟﻪ دو 1/98 و اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ درﺟﻪ ﺳﻪ 44/ 58 درﺻﺪ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و وﺟﻮد ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎی ﮔﺮدﺷﮕﺮی و ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﮑﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ، وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﺮزﻣﯿﻦ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﭘﺎﯾﺪار از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﯿﺰ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎﯾﺪ اﻗﺪاﻣﺎت اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اداﻣﻪ روﻧﺪ ﺗﺨﺮﯾﺐ و ﻋﺪم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰیﻫﺎی اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﺘﯽ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﮔﯿﺮد. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎی اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و ﮔﺴﺘﺮده ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد داده ﻣﯽﺷﻮد.
خلاصه ماشینی:
واژههایکلیدی: آمایش سرزمین، ارزیابی توان، تفرج، اکوتوریسم، سامانه اطلاعات جغرافیایی، حوزه آبخیز ماسوله مقدمه آمایش سرزمین، ارزیابی سیستماتیک پتانسیل منابع آب و خاک برای تعیین و آرایش کاربریهای مختلف است که هدف آن انتخاب بهترین کاربری ممکن و پیشنهاد اجرای آن کاربری با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی است، (2009/17: ص 98) به نحوی که کاربری اتخاذ شده نیازهای جاری مردم را به بهترین شکل تأمین کرده و در عین حال منابع را برای آینده حفظ میکند (2006/16: ص 200).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 1- موقعیت حوزه آبخیز ماسوله نقشه سازی برای ارزیابی توان اکولوژیک حوضه آبخیز ماسوله از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) استفاده شده است.
پارامترهای فوق نشان دهنده آن است که برای ارزیابی توان محیط زیست هر منطقه نیاز به شناسایی تعداد زیادی از پارامترهای منابع طبیعی می باشد.
به همین منظور وضع موجود این منابع (فیزیکی و بیولوژیکی) به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته سپس اطلاعات به دست آمده به صورت لایههای مختلف اطلاعاتی فراهم و در ارزیابی استفاده شده است.
سپس با تلفیق و رویهم گذاری لایههای اطلاعاتی، در سامانه مذکور نقشه یگانهای اکولوژیکی منطقه به همراه جدول ویژگیهای واحد، ایجاد و نسبت به ارزیابی توان منطقه اقدام و به این ترتیب مناطق مستعد برای توسعه اکوتوریسم مشخص شده است.
پس از تلفیق لایههای اطلاعاتی با یکدیگر نقشه زیست محیطی حوزه مورد مطالعه به پنج واحد کاری بر اساس روش مخدوم (2008) برای اکوتوریسم حوزه آبخیز ماسوله تفکیک شد که در شکل 3 نشان داده شده است.