چکیده:
اﻣﺮوزه ﮔﺮدﺷﮕﺮی و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ زﯾﺎدی داﺷﺘﻪ و در اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﻟﻘﻮه در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ_اﻗﺘﺼﺎدی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ای اﻟﺰاﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮات و دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎﯾﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ای، ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺘﻌﺪدی در ارﮐﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دارای ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ، ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ، ﻣﻠﻤﻮس و ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس، ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت، ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
روش ﮐﺎر ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺪوﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻧﻈﺮات ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﮔﺮدﺷﮕﺮی درﺑﺎره ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﻣﮑﺎنﯾﺎﺑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﺎ واردﮐﺮدن ﻻﯾﻪﻫﺎی ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺮماﻓﺰار ArcGIS و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻮد. ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ وزن دﻫﯽ و اﻫﻤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻻﯾﻪﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻣﻌﯿﺎر و زﯾﺮ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ اﻧﺘﺨﺎب و ﺳﭙﺲ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺮماﻓﺰار Expert Choice ﺑﻪ ﺻﻮرت دو ﺑﻪ دو ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ، ﺳﭙﺲ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ ﻣﮑﺎنﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮرﯾﺴﻢ ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻣﺪل وزﻧﯽ ﺑﺮای ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪ. ﻧﻘﺸﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﭘﻬﻨﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮرﯾﺴﻢ در 5 ﮐﻼس ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻣﺘﻮﺳﻂ، ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ( ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪ. ﻫﻤﺎن ﻃﻮری ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدی در ﻣﮑﺎنﯾﺎﺑﯽ ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﺗﻮرﯾﺴﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ، ﻧﻮع و ﻣﮑﺎن ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺮ ﻃﺮاﺣﯽ، ﻋﻤﻠﯿﺎت و اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداری، ﻧﻮع ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ دارد. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ، ﻣﮑﺎنﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎ در ﻋﺮﺻﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاری ﻣﻄﻤﺌﻦ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﻻﯾﻪﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺘﻌﺪد و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ آنﻫﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮏ ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺟﻬﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن وزن ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﻀﻞ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎی وﺳﯿﻊ GIS و ﻣﺪل AHP در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم و روی ﻫﻢ ﮔﺬاری ﻻﯾﻪﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ، ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﻬﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮرﯾﺴﻢ ﺳﻮاﺣﻞ ﺟﺰﯾﺮه ﻗﺸﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از GIS و ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که مطالعات اولیه و تصمیم گیری برای انتخاب پهنه مناسب برای توسعه توریسم و همچنین ساخت و ساز آن هزینههای بسیار هنگفتی را می طلبد به کارگیری روش های مناسب در فرآیند مکانیابی ضمن کاهش هزینه ها از اتخاذ تصمیمات غلط جلوگیری میکند از این رو در ایجاد و احداث سایتهای توریستی باید کلیه عوامل اعم از طبیعی و انسانی و زیست محیطی مد نظر قرار گیرد تا با یک برنامهریزی بلند مدت از صرف هزینههای بی مورد و آلودگی محیط زیست جلوگیری گردد؛ بنابراین استفاده از مواهب گردشگری جز با فراهم کردن بستر مناسب توسعه گردشگری امکان پذیر نیست؛ از این رو شناسایی جاذبهها در مرحله اول و برنامه ریزی برای آنها در مراحل بعدی امری ضروری به نظر میرسد (بهزادفر و زمانیان،1386: 2).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل (2): نمودار ساختار سلسلهمراتبی جهت راستای انتخاب بهینه در پهنههای ساحلی جزیره قشم برای توسعه گردشگری همان طور که در شکل (2) نیز نشان داده شده است عوامل طبیعی شامل زیر معیارهای گسل، ارتفاع، مسیل، شیب، جنگل (نخلستان)، منابع آب شیرین و شکل ساحل (ساحل در جزیره قشم به سه نوع ماسهای، صخرهای و جزر و مدی تقسیمبندی گردید.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل (11): لایه مراکز تجاری موجود و فاصله سایر قسمتهای جزیره از آن بر حسب کیلومتر 4-2-7- مراکز بهداشتی- درمانی همانند گزینه فوق، دسترسی به مراکز درمانی و بهداشتی نیز در اولویت مکانهای موجود خواهد بود بدین معنی که مکان بهینه مورد نظر باید دارای فاصلهی کمتری نسبت به آن باشد و فواصل دورتر از مراکز درمانی سبب کاهش ارزش نسبی این مکانها خواهد بود.