چکیده:
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﻋﺎم اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ، وﻟﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺷﻬﺮی دارای وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی آن را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﺤﻮهی اﺳﺘﻔﺎده درﺳﺖ از آن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. ﻃﺮح ﺟﺎﻣﻊ ﺷﻬﺮی ﻋﺒﺎرت از ﻃﺮح ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از اراﺿﯽ و ﻣﻨﻄﻘﻪﺑﻨﺪی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ، ﺻﻨﻌﺘﯽ، ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ، اداری و ﮐﺸﺎورزی و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت و ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺷﻬﺮی و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮی، ﺧﻄﻮط ﮐﻠﯽ ارﺗﺒﺎﻃﯽ و ﻣﺤﻞ ﻣﺮاﮐﺰ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺧﻂ (ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل) و ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ و ﺑﻨﺎدر و ﺳﻄﺢ ﻻزم ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت و ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻮﺳﺎزی، ﺑﻬﺴﺎزی و اوﻟﻮﯾﺘﻬﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد و ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻮارد ﻓﻮق و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺑﻨﺎ و ﻧﻤﺎﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ، ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮔﺮدد. ﻃﺮح ﺟﺎﻣﻊ ﺷﻬﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﻧﻪ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﻄﯽ، ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭘﯿﭽﯿﺪه ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻨﺸﮕﺮان ﻣﺘﻌﺪدی را درﮔﯿﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰان، ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران، ﻣﺪﯾﺮان ﺷﻬﺮی و. در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻗﺪرت، ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ دور از ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮی ﻫﺎ و ﺑﻮاﻟﻬﻮﺳﯽ ﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ. در ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن اﯾﺮان، ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻮﺟﺐ رﻧﮓ ﺑﺎﺧﺘﮕﯽ ﺳﺎﯾﻪ ﻗﺪرت ﮐﻨﺸﮕﺮان دﯾﮕﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﻮاع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﻃﺮحﻫﺎی ﺟﺎﻣﻊ ﺷﻬﺮی و ﻫﺪف آن ﻫﺎ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﺤﻮه اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺸﮑﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﯾﺮ درآﻣﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
بنابراین در طرح و تدوین هر برنامه برای توسعه شهر، یا نوسازی و بهسازی شهری و بالاخره طراحی هر ساختمان شهری، ارتباط چنین برنامههایی از نظر فرم و سیمای شهری و محله ای و فرم و تیپ ساختمانها با مسائل اجتماعی و جامعه شناسی شهری، بایستی مدنظر قرار داشته باشد.
برنامه ریزی شهری، ضمن اشاره به یک عنصر فضایی و جغرافیایی، بدنبال هدف خلق یک ساختار بهتر از مجموعه فعالیتها (کاربری های اراضی) است، که به هرحال شرایط را از وضع موجود بدون برنامه به سوی موقعیت بهتری سوق میدهد در مجموع می توان گفت که برنامه ریزی طرح شهری (برنامه ریزی منطقهای) حالت خاصی از برنامه ریزی به شکل عمومی است، با این تفاوت که عنصر فضا در مرکز آن قرار دارد و تنها زمانی معنی دار خواهد بود که در اوج خود به یک بیان مصور فضایی منجر شود (پیتر هال 1381، ص.
نگاهی بر طرح های توسعه شهری درایران با وجود گذشت بیش از چهاردهه از سابقه تهیه طرح های توسعه شهری در ایران، بحث های پیرامون رویه و محتوای طرح ها، نحوه بررسی و تصویب و نیز اجرای آنها مورد توجه بسیاری از صاحب نظران این حوزه قرار گرفته است (متاسفانه موضوع مهم تر در عرصه توسعه همه جانبه شهری در ایران، یعنی مدیریت شهری، اغلب مغفول مانده و همین امر باعث خواهد شد که حتی اگر برنامه ریزی طرحهای شهری به کمال و تمام اصلاح و به روز شود، ما همچنان با مشکلات عدیده در این مورد روبرو باشیم).