چکیده:
در علوم جغرافیایی یکی از مکاتب مهم روش شناسی مکتب اثبات‌گرایی است که عملکرد ویژه ای در تولید و مفاهیم در علوم جغرافیایی و از جمله جغرافیای سیاسی داشته است. جغرافیدانان سیاسی متاثر از مکتب اثبات‌گرا معتقدند که اثرات متقابل سیاست و فضا به تولید فرم و فرایندهای فضایی منجر خواهد شد که به مثابه پدیده‌های مادی از طریق رویکردهای اثبات‌گرا قابل مطالعه و تحلیل می‌باشد. این در حالی است که اتخاذ رویکرد اثبات‌گرایانه در جغرافیای سیاسی دارای تبعات مفهومی‌و موضوعی بوده است. در این نوع پژوهش کوشش گردیده با مراجعه به مستندات معتبر نظری و با اتخاذ روش توصیفی - تحلیلی دسته بندی نوینی از چگونگی شناخت رابطه سیاست و فضای جغرافیایی در روش شناسی اثبات‌گرا مفاهیم ارائه گردد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که در روش شناسی اثبات‌گرا اجزای فضای جغرافیایی دارای ماهیت متعامل و سیستماتیک بوده لیکن دو مقیاس ملی و فروملی دارای محتوی متفاوتی با مقیاس فراملی می‌باشد. بطوریکه در مقیاس ملی شناخت رابطه سیاست و فضا مبتنی بر نوعی کارکردشناسی ناحیه ای مبتنی بر عملکرد حاکمیت می‌باشد که مقیاس‌های ملی و فروملی را در برمی‌گیرد. لیکن در مقیاس فراملی رابطه حاکیت و فضا منبعث از نوعی رفتار قلمروخواهانه می‌باشد که میان کشورها و بازیگران سیاسی وجود دارد و سازنده مفاهیم و نظریات ژئوپلیتیک می‌باشد. ضمن اینکه از آنجائیکه سیاست چه در مقیاس ملی و فروملی و چه در مقیاس فراملی از عناصر و اجزای شکل یافته که قابلیت کمیت پذیری اندکی دارند در نتیجه در روش شناسی اثبات‌گرا می‌بایست به رویکردهای قیاسی اتکا بیشتری نمود.
خلاصه ماشینی:
در زمان حاضر نیز روش های اثبات گرایانه همچنان بخش مهمیاز وجوه کـاربردی علوم جغرافیایی از جمله جغرافیای سیاسی را بخود اختصاص داده است و علی رغم تحولات ظهور یافتـه در چارچوب مکتب فرا اثبات گرا؛ همچنان روش احراز معرفت و حل مجهول و شناخت رابطۀ سیاست و فضا با روش شناسی اثبات گرا دارای تلفیق زیـادی مـیباشـد.
به اعتقاد آنها نوع انسان این توانایی را دارد که تنها با اتکا به عقل و تجربه در جهت بهینه سازی زندگی خویش اقدام نماید و در نظر آنها جغرافیا فقط از طریق روش تعمیم ٢؛ شخصیت محکم علمیاش را بدست میآورد و توسط تعمیم تجربی و حسی، مبنایی برای تبیین و کشف قوانین علمیشکل میگیرد(٣٩٣ : ٢٠٠٩ ,Johnston ) یافته های تحقیق همچنانکه ذکر گردید اثرات متقابل سیاست و فضای جغرافیایی در مکتب اثبـات گرا منجـر بـه ظهـور فضای جغرافیایی خواهد شد که عینیت ساختاری و کارکردی آن قابل مطالعـه مـیباشـد.
بر پایۀ این چارچوب نظری ژئوپلیتیک در مقیاس فراملی با اتکا به روش شناسی اثبات گرایانه عقلانی به مطالعه فرصت ها و ابزارهای جغرافیایی رقابت آمیز پرداخته و کارکردهای مکان و فضای جغرافیـایی را در شکل دهی به فرایندهای کنش و واکنش در صحنه سیاست بین الملل مابین بازیگران سیاسی تبیین مینماید.
New theories methodology in politics (Positivism and trans positivism), Tehran: Tehran university press.
(
, 
, 
)
