چکیده:
تشکیل حکومت صلیبی رها و انطاکیه ، در شمال شام و تهدیدات نظامی آنها علیه حکومت های اسلامی منطقـه ، ایجـاد هم گرایی سیاسی و اتحاد بین حکومت نورالدین محمود زنگی و سلجوقیان روم در زمان مسعودبن قلیچ ارسلان را باعـث شد. این اتحاد در راستای تامین منافع دوجانبه برای طرفین بود. با ازبین رفتن حکومت رها و تضعیف شـدید انطاکیـه و استقرار حکومت نوپای نورالدین ، لزوم این اتحاد نیز از بین رفت . قدرتگیری نورالدین ، سـلجوقیان روم را در معـرض خطر قرار داد؛ به ویژه که نیروی صلیبی، به عنوان حد واسط بین دو دولت قرار نداشت . ازایـن جهـت ، تعـارض ایـن دو دولت شروع واگرایی سیاسی بین آنها بود. درپیآن، نورالدین به علت وجود منافع مشترک با دولت بیـزانس ، اقـدام بـه تقریب روابط با آن دولت علیه سلاجقه روم کرد؛ اما این هم گرایی نیز تا جایی ادامه یافت که منجر به قدرتگیری یکی از طرفین در منطقه نشود. این پژوهش با استفاده از روش تحلیلیتبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، درپیآن است تا علل هم گرایی و واگرایی بین نورالدین محمود زنگی با سلجوقیان روم و بیزانس را تبیین کند.
Formation of Raha`s and Antioch`s Cruciate governments in the north of Sham and their military threats against Islamic states in that reign caused political convergence and alliance between Nour al-din Mahmoud Zangi`s government and Roman Seljuks، during Masoud ibn Ghalich Arsalan era. The union had mutual advantages for the two sides. After Raha`s government demolished، Antioch weakened and Nour al-Din`s government established، the union ended. Nour al-din`s power threatened Roman Saljuks. So، the conflict between the two governments caused divergence between them. Then، Nour al-Din got closer to Byzantium because of common interests they had. This Article، using an analytical-explanatory method and printed sources، has tried to explain the reasons for the convergence and divergence between Nour al-din Mahmoud Zangi and Roman and Byzantine Saljuks.
خلاصه ماشینی:
واژههای کلیدی اتابکان زنگی، شام، سلاجقه روم، نورالدین محمود زنگی، مسعودبن قلیچ ارسلان، قلیچ ارسلان دوم، بیـزانس ، جنـگ هـای صلیبی مقدمه منطقه شام همواره، برای حکومتهای آناتولی دارای اهمیت بوده است؛ زیرا علاوهبر امکانات اقتصادی مانند کشاورزی و خط تجاری بینالمللی زمینی و دریایی، دروازهای به سمت مصر بود.
ازبینرفتن حکومت صلیبی رها و تضعیف شدید انطاکیه و تبدیلشدن نورالدین به قدرت برتر منطقه، شروع واگرایی در روابط سیاسی سلجوقیان روم با نورالدینمحمود و آغاز همگرایی اتابکان زنگی، با بیزانس علیه سلجوقیان روم بود.
روابط سیاسی حکام شام و آناطولی و بیزانس قبل از حکومت اتابکان زنگی در ابتدای این بخش، وقایع سیاسی شام را قبل از ورود صلیبیان بررسی میکنیم تا زمینه را برای فهم وضعیت سیاسی منطقه، جایگاه صلیبیان در مناسبات سیاسی، همگرایی و واگرایی بین نیروهای منطقه فراهم کنیم.
با تمامشدن جنگ دوم صلیبی طبق توافق بین مسعودبنقلیجارسلان، حاکم سلجوقی آناتولی، و نورالدین حملهای مشترک به مرزهای حکومت جوسلین صورت گرفت؛ بدین ترتیب که نورالدین، صلیبیان را در منطقه انطاکیه و حارم17 به خود مشغول ساخت و مسعود به شهرهای صلیبی شمال شام تاخت؛ اما در این لشکرکشی، ریموند حاکم انطاکیه، با حمله ناگهانی به نورالدین لشکر وی را نابود کرد و نورالدین با تعدادی از سپاه خود، به حلب بازگشت (صوری، 1994: 3/ 322).
در این زمان، نورالدین وجههای مشروع در بین ممالک اسلامی شام و مصر و آناتولی به دست آورد؛ اما همچنان دول رقیب قدرتمندی در منطقه داشت که مهمترین آنها سلجوقیان روم در شمال و آلبوری در جنوب حلب بودند.