چکیده:
ایران در دوره قاجار که جامعه ای پیش مدرن و سنتی بود، دچار تحولات ویژه ای شد. ورود فکر تجدد عامل اصلی این تحولات بود. نتایج سیاسی شکست تجدد سبب روی کار آمدن سلسله پهلوی شد و تحولاتی را نیز در جامعه ایرانی دوران پهلوی برپایه همین تفکر تجددخواهی پدید آورد. در دامنه این بحث تحول پوشاک ایرانیان نیز مطرح می شود. تحقیق حاضر براساس هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و به لحاظ ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از منابع تاریخی و پژوهش های انجام شده در این زمینه شد استخراج شده و به منظور دست یابی به نتایج علمی مورد تجزیه تحلیل کیفی قرار گرفته اند. نتایج مطالعات نشان می دهد تحول پوشاک در دوره قاجار به علت حفظ ساختارهای سنتی، فقط در میان عده اندکی از درباریان و روشن فکران فرنگ رفته مورد استقبال قرار گرفت و مردم عادی همچنان بر قواعد سنتی پوشاک خویش پافشاری می کردند. در دوره پهلوی اول زیرسلطه یک نظام استبدادی تجدد خواه که الگوهای مرکزی و از بالا را برای هویت بخشی به جامعه القا می کرد، تغییر در پوشاک مردان با همراهی مراجع فرهنگی جامعه تداوم یافت؛ اما تغییر در پوشاک بانوان به علت همراهی نکردن این گروه شکل دیگری به خود گرفت.
خلاصه ماشینی:
"در دورة پهلوی اول زیرسلطۀ یک نظام استبدادی تجددخواه کـه الگوهای مرکزی و از بالا را برای هویت بخشی به جامعه القا مـی کـرد، تغییـر در پوشـاک مـردان با همراهی مراجع فرهنگی جامعه تداوم یافت ؛ اما تغییر در پوشاک بانوان به علت همراهی نکـردن ایـن گروه شکل دیگری به خود گرفت .
فرایند تجددخواهی در آسیا، آفریقـا، آمریکـای لاتـین و خاورمیان ه ، درقیـاس بـا آنچـه در مدرنیتۀ غربی صورت گرفت ، به شکل های متفاوت و هر شکل به گونـه ای خـاص نمـود یافتـه است ؛ اما میل به ایجاد تغییر در این کشورها هیچ نوع «دیگر»ی از مدرنیته را کـه در تقابـل بـا مدرنیتۀ غربی بوده ، ایجاد نکرده است ؛ بلکه فراینـد نوسـازی در ایـن کشـورها چـه در قالـب پرس وجو دربارة غرب ، چه تقلید از آن یا حتی نفی آن فقط جنبه های مختلف یک برخـورد را نشان میدهد (همان ، ٩).
تا قبل از آن ، نمایندگان دولت های مختلف اروپایی برای پرورش ایرانیان اجازه داشتند در ایران مدرسه بسازند و کمی بعد هم ، چند تن از روشن فکران ایـن بـه این کار اقدام کردند؛ اما چون پشتوانۀ سیاسی محکمی نداشتند، با مخالفت مراجع و روحانیـان مواجه میشدند و مخالفان (که اغلب مردم بودند) مدرسه شان را مورد حمله قـرار مـیدادنـد و به تعطیلی میکشاندند."