چکیده:
در سال های اخیر ایده تمرکززدایی مالی به معنی انتقال قدرت تصمیم گیری نسبت به ترکیب مخارج و درآمدها از دولت مرکزی به نهادهای محلی، در میان اقتصاددانان مورد توجه قرار گرفته است مطالعه های متعددی به تاثیر آن بر متغیرهای اقتصادی از جمله رشد اقتصادی پرداخته اند . با ایجاد نظام درآمد- هزینه استانی و تشکیل نهادهای اداری و مالی استانی ذیل آن طی برنامه سوم و چهارم توسعه، گام های اساسی در گسترش فرایند تمرکززدایی مالی در ایران برداشته شد. با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله درصدد برآمدیم تا تاثیر تمرکززدایی مالی را که با سه شاخص تمرکززدایی درآمدی، تمرکززدایی از مخارج عمرانی ملی و تمرکززدایی از مخارج عمرانی تخصیصی به استان ها تعریف شده است، بر رشد اقتصادی استان ها ارزیابی کنیم. پس از آزمون پایایی متغیرها و تایید روابط بلند مدت بین متغیرهای الگو با استفاده از آزمون های پدرونی و کائو ، اثر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی استان ها طی سال های 1379-1386 مبتنی بر روش حداقل مربعات تعمیم یافته، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد بین تمرکززدایی از اعتبارات عمرانی ملی و تمرکززدایی از اعتبارات عمرانی تخصیصی به استان و رشد اقتصادی استان ها یک رابطه خطی مثبت وجود دارد به نحوی که با افزایش یک درصد در تمرکززدایی مالی، رشد اقتصادی استان ها تا 6/. درصد افزایش می یابد اما بین تمرکززدایی درآمدی و رشد اقتصادی استان ها، یک رابطه غیرخطی برقرار است . اگر تمرکززدایی درآمدی در استان ها تا سطح 85 درصد افزایش یابد، می توان رشد اقتصادی استان ها را افزایش داد.
خلاصه ماشینی:
"شاخص تمرکززدایی درآمدی که از نسبت درآمدهای استانی از کل مخارج عمرانی و هزینهای استانها به دست میآید نشان دهندة تاثیر مثبت بر رشد تولید سرانه استانی است ، هرچند استانها در تعیین ضرائب و پایههای مالیاتی نقش کمتری دارند و استانهای کمتر توسعه یافته توانایی در کسب درآمد کافی برای پوشش دادن اعتبارات استانی خود را ندارند اما با افزایش اختیارات درآمدی استانها در فرایند تمرکززدایی مالی در ایران، بالا بردن ظرفیت و تلاش مالیاتی در استانها به ویژه استانهای کمتر توسعه یافته، میتوان رشد اقتصادی استانها را افزایش داد.
با لحاظ کردن متغیر مجازی dum4 و برآورد الگو، همانند معادلههای قبلی رشد اقتصادی استانهای محروم کشور با ثابت بودن سایر شرایط کمتر از رشد اقتصادی استانهای توسعه یافته میباشد: (رجوع شود به تصویر صفحه) با برآورد غیرخطی الگوی فوق مشاهده میشود مجذور شاخص تمرکززدایی درآمدی اثر معنادار منفی بر رشد اقتصادی استانها دارد به عبارت دیگر اثر بخشی تمرکززدایی درآمدی بر رشد اقتصادی استانها به صورت غیرخطی و u معکوس شکل خواهد بود اگر چه در ابتدا تمرکززدایی درآمدی تولید سرانه را افزایش میدهد اما باید توجه داشت که افزایش اختیارات درآمدی استآن ها، در فرایند تمرکززدایی مالی در ایران و بالا بردن ظرفیت و تلاش مالیاتی در استانها به ویژه استانهای کمتر توسعه یافته تا یک اندازه بهینه میتواند رشد اقتصادی استانها را افزایش دهد: (20) اعداد داخل پرانتز آماره t و تمام متغیرها در سطح 90% معنادار است.
& Zou, H (1997), Fiscal Decentralization, the Composition of Public Spending and Regional Growth, India ."