چکیده:
بررسی نظام مالیاتی مسکن در کشورهای مختلف جهان نشان میدهد بهمنظور کنترل سوداگری، کسب درآمد، تحقق اهداف بخش مسکن و تخصیص بهینه منابع، بهبود اهداف توزیع درآمد ابزار مالیاتی متناسب با آن کارکرد بهکار گرفته میشود. از مهمترین این ابزارها میتوان به مالیات بر منفعت سرمایه، مالیات بر ارزش زمین، مالیات بر واحدهای مسکونی خالی و مالیات بر خرید املاک گرانقیمت اشاره نمود. این در حالی است که در ایران بهدلیل عدم وجود یا ضعف ابزارهای فوق در نظام مالیاتی کشور طی چند دهه اخیر نوسانهای بخش مسکن و شوکهای ایجادشده در این بازار تبعات اقتصادی و اجتماعی گستردهای را در پی داشته باشد و طیف وسیعی از زیانهای اقتصادی و آسیبهای اجتماعی را در اشکال مختلف متوجه جامعه نموده است. مشکل تامین سرپناه بهویژه برای جوانان و گروههای کم درآمد، اختلال در مکانیزم قیمتها، تشدید فرایندهای تورمی، نقل و انتقال شدید منابع بین بازار مسکن و سایر اجزای بازار سرمایه، کاهش انگیزه برای فعالیتهای مولد اقتصادی و اختلال در نظام توزیع درآمد از جمله این مشکلات است. گرچه در طرح تحول نظام مالیاتی که در چارچوب طرح تحول اقتصادی تدوین شده اهدافی چون توسعه پایههای مالیاتی و تغییر در ترکیب درآمدهای مالیاتی در دستورکار قرار گرفت و در این طرح توجه ویژهای به بخش مسکن و کمک به تحقق اهداف سند چشمانداز و اهداف برنامههای توسعه بخش مسکن نیز شد، با این حال به نظر میرسد که پیشنویس لایحه تحول مالیاتی از ابعادی همچون مهار سوداگری مسکن، توجه به مسکن گروههای کم درآمد، بهبود و توسعه منابع درآمدی و ظرفیتهای مالیاتی و کنترل واحدهای مسکونی خالی و کمک به برقراری تعادل در بازار مسکن و تحقق اهداف توزیعی با کاستیهایی مواجه باشد. در این گزارش با توجه به نظام مالیاتی مسکن در ایران و جهان توصیههایی جهت تقویت لایحه تحول مالیاتی ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
گرچه در طرح تحول نظام مالياتي که در چارچوب طرح تحول اقتصادي تدوين شده اهدافي چون توسعه پايه هـاي ماليـاتي و تغييـر در ترکيـب درآمدهاي مالياتي در دستورکار قرار گرفت و در اين طرح توجه ويژه اي به بخش مسکن و کمک به تحقـق اهداف سند چشم انداز و اهداف برنامه هاي توسعه بخش مسکن نيز شد، با ايـن حـال بـه نظـر مـي رسـد کـه پيش نويس لايحه تحول مالياتي از ابعادي همچون مهار سوداگري مسکن ، توجه به مسکن گروه هاي کـم درآمـد، بهبود و توسعه منابع درآمدي و ظرفيت هاي مالياتي و کنترل واحدهاي مسکوني خالي و کمک بـه برقـراري تعادل در بازار مسکن و تحقق اهداف توزيعي با کاستي هايي مواجه باشد.
بررسي نظام مالياتي مـسکن در کشورهاي مختلف جهان نشان مي دهد که به منظور بهره گيري از هريک از کارکردهاي نظام مالياتي بخـش مسکن در زمينه کسب درآمد، کنترل سوداگري و برخي اهداف مهم بخش مسکن ابزار مالياتي متناسب بـا آن کارکرد به کار گرفته شده است که از مهم ترين آنها مي توان بـه ماليـات بـر منفعـت سـرمايه ، ماليـات بـر ارزش زمين ، ماليات بر واحدهاي مسکوني خالي و ماليات بر خريد املاک گران قيمـت نـام بـرد، از ايـن رو عدم به کارگيري برخي ابزارهاي سياستي موجب پيدايش نارسايي ها در بخش مسکن شده و اهميت بخـش مسکن زيان هايي را متوجه اقتصاد ملي مي سازد.