چکیده:
ورود مدرنیته به جهان اعراب، فرآیند مدرنیزاسیون و تقابل اسلام و به ویژه اعـراب بـا ایـن فرآیند، موجب تحولاتی در سطوح متعدد اجتماعی و سیاسی گردید. امید به تشکیل دولت های مستقل و قدرتمند عربی با بنیانهای دولت -ملت مدرن، موجـب گردیـد تـا جنـبش هـای اسـتقلالخـواهی و اقتدارطلبانه در میان دول عرب همانند مصر، عراق، سوریه و در سطوحی دیگـر لیبـی و الجزایـر و غیـره به سرعت رشد کند. جنبش های پانعربیستی در این ممالک با پیروی از ریشه های ایدئولوژیکی عربی - اسلامی و در عین حال تاریخی جهان اسلام باعث شد کشورهای عربی به سرعت از خاورمیانه تا شـمال آفریقا استقلال یابند. این جنبش ها تا شکل گیری بهار عربـی در سـال ٢٠١١ بـه اسـتقلال و اقتـدار خـود افزودند. بهار عربی نگرشی هستی شناختی از نوعی دیگر را موجب شد و به سرعت طی چنـدماه، بیـشتر کشورهای عربی را در بر گرفت . فرض اصلی این پژوهش ، بیان تفاوت هستی شـناختی ایـن دو جنـبش (پانعربی و بهار عربـی ) اسـت . بـا توجـه بـه نـوع مطالبـات، جایگـاه مبـارزه و سـطوح آن و شـعارها و دستاوردهای این دو جنبش ؛ می توان به تمایز هستی شناختی آنها پی برد. در این پژوهش سعی می شود با به کارگیری نظریات جامعه شناسی سیاسی به بررسی هستی شناسی این دو جنبش و در نهایت تفـاوت های بنیادین آنها پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
تفاوتهای هستی شناختی جنبش های پانعربیستی و بهار عربی 1 احمد محمدپور ورود مدرنیته به جهان اعراب، فرآیند مدرنیزاسیون و تقابل اسلام و به ویژه اعـراب بـا ایـن فرآیند، موجب تحولاتی در سطوح متعدد اجتماعی و سیاسی گردید.
سرعت سرسامآور و گیج کنندة تحولات و تغییرات در منطقة خاورمیانه و شمال آفریقا؛ بررسی لایه هـای درونـی ایـن جوامع ، حکومت ها، مطالبات مردم، چیستی و ماهیت این جنبش ها را اجتنابناپذیر کرده اسـت ، هرچند ممکن است تعجیل در بیان دلایل آن بدون مطالعات عمیق علمی هـر تحلیـل گـری را بـه بیراهه بکشاند؛ لیکن ، تردید نباید کرد که رخدادهای شمال آفریقا و خاورمیانه که اینک تقریبـا همه کشورهای عربی را در برگرفته و احتمالا سایرکشورهای دیگر را نیـز در برگیـرد، پدیـدهای است کاملا متفاوت با آنچه علمای علم سیاست ، طی سالیان متمادی دربارة قوانین حاکم بـر تغییـر نظامهای سیاسی از طریق رفرم، کودتا، انقلاب و یا اشکال دیگرآن تئوریسازی کـردهانـد و آن را در قالب نظریه های سیاسی در کتابهای کلاسیک منتشر کردهاند.
سیاست های کشورهای عربی شمال آفریقا و خاورمیانه ، به ویژه در یمن ، مصر، تونس و لیبی و تحولات اجتماعی و سیاسی در سطح جهانی بالاخص پس از ١١ سپتامبر و جنـگ خلـیج فـارس، موجب شکل گیری فرآیندهای دموکراسی سازی، آزادیهای حداقلی زنان، رشد سریع شهرنشینی و طبقة متوسط ، رشد فضاهای مجازی، رشد مهارنشدنی تحصیل کردهها و...