چکیده:
توسعه اقتصاد و تجارت بینالمللی منجربه شکلگیری یک نظام اقتصادی به هم وابستهء جهانی شده است که به سوی تبدیل شدن به یک اقتصاد یکپارچه جهانی حرکت میکند.در این فرایند جهانی شدن،اهمیت و نقش نهادهای بینالمللی اقتصادی و پیمانهای چندجانبه،پیوسته روبه افزایش است و بههمراه خود مجموعه نوینی از قواعد،رویهها و اصول تجاری و اقتصادی را به جهان عرضه میکند. در این بستر بود که توافقنامه عمومی تعرفه و تجارت موسوم به"گات"(تأسیس 1947)درپی توافقهای حاصله در گفتگوهای دور اروگوئه،سرانجام در سال 1995 هسته اصلی سازمان تجارت جهانی یا ááWTO'''' را تشکیل داد.اهمیت نفت بهعنوان عامل محرک اقتصاد جهانی،بر کسی پوشیده نیست و از آنجا که بهعنوان یکی از منابع مهم تامین نیازهای انرژی جهانی بهشمار میرود،بنابراین اقتصاد نفت خام جنبه بینالمللی پیدا کرده است.هرچند نفت بهصورت مستقیم در قوانین و مقررات سازمان تجارت جهانی مورد اشاره واقع نشده،ولی موضوعات مرتبط با نفت در GATT/WTO وجود دارد که عبارتند از: محدودیتهای صادراتی و قیمتگذاری دوگانه،تعرفهها،مالیاتها نفت و همچنین موافقتنامههای عمومی تعرفه و تجارت و موافقتنامه راجعبه یارانهها و اقدامات جبرانی،موافقتنامه راجعبه حقوق ضد دامپینگ و جبرانی،توافقتنامهء راجعبه اقدامات سرمایهگذاری مرتبط با تجارت (TRIMs) و موافقتنامه راجعبه موانع فنی بر سر راه تجارت،موافقتنامه عمومی راجعبه تجارت خدمات و کمیتهء تجارت و محیط زیست سازمان تجارت جهانی نیز در WTO وجود دارند. در دورههای نخست مذاکرات تجاری گات،فقط اندونزی(1950)،نیجریه(1960)و کویت(1963)در گات عضویت داشتند و سایر کشورهای اوپک در فرآیند تصمیمگیری این سازمان اقتصادی،حضور نداشتند. کشورهای صادرکننده نفت باید این واقعیت را بپذیرند که دیر یا زود ناچار خواهند شد تا در سیاستگذاریهای خود تجدیدنظر کرده و روش تدوین سیاستهای نفتی خود را بویژه در موضوعات مرتبط با یارانه انرژی،سرمایهگذاری خارجی و خدمات بخش انرژی،با نظام نوین تجارت آزاد جهانی تطبیق دهند.با توجه به اهمیت درآمدهای حاصله از صدور نفت برای کشورهای صادرکننده و نقش این منبع مهم انرژی در برنامههای توسعه کشورهای مزبور،روند آزادسازی و مقرراتزدایی در بخش نفت،تبعات اقتصادی و سیاسی قابلملاحظهای خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
"سازمان تجارت جهانی مورد اشاره واقع نشده،ولی موضوعات مرتبط با نفت در
کشورهای صادرکننده نفت باید این واقعیت را بپذیرند که دیر یا زود ناچار خواهند
درآمدهای حاصله از صدور نفت برای کشورهای صادرکننده و نقش این منبع مهم
البته باید این نکته را مدنظر داشت که بین گات و سازمان جهانی تجارت تفاوتهایی به
2. گات بهطور موقت شکلگرفته بود درحالیکه سازمان تجارت جهانی یک نهاد بینالمللی با ساختار سازمانی دائمی است.
دو ماده در ارتباط با نفت و فرآوردههای نفتی وجود دارد که این دو ماده عبارتند از ماده 1-2 که مربوط به تشخیص خاص بودن یارانههاست و ماده (e) 14 صادق نبودن
که تولید تجارت نفت و فرآوردههای نفتی را به صورت مستقیم تحت تاثیر قرار خواهند
در هر حال ورود نفت به مذاکرات WTO و عضویت کشورهای صادرکننده نفت
ورود نفت به مذاکرات WTO تولید و تجارت جهانی آن از موافقتنامه مذکور نیز متاثر
این موافقتنامه اگرچه که بهطور مستقیم تجارت نفت و فرآوردههای نفتی را
درآمدهای حاصله از صدور نفت برای کشورهای صادرکننده و نقش این منبع مهم انرژی
آغازگر این حرکت دولت نیکسون بود که در سال 1973 برنامه محدودیت(سهمیهبندی)اجباری واردات نفت را بهدلیل کمبود عرضه
متحده مبتنی بر این فرض است که دولتها در کشورهای تولیدکننده نفت دست به
ملی آنها در بهرهبرداری از منابع طبیعی خود و نیز مزیت نسبی عمومی کشورهای تولیدکنندهء منابع طبیعی به رسمیت شناخته شود.
با توجه به اهمیت درآمدهای حاصله از صدور نفت برای کشورهای صادرکننده نفت و نقش این منبع مهم
میشمرند،ولی تأمین این شرایط برای کشورهای صادرکننده نفت آسان نیست."